گروه اقتصادی/ براساس قانون بودجه سال‌جاری میزان افزایش حقوق کارکنان دولت نسبت به سال‌های قبل تفاوت زیادی پیدا کرد. درحالی که همواره افزایش حقوق کارکنان براساس درصدی صورت می‌گرفت، در سال‌جاری رقم ثابت 400 هزار تومان به علاوه تا 10 درصد ضریب ریالی – البته در صورت وجود اعتبار- برای کارکنان دولت به تصویب رسید که این رقم ثابت دامنه افزایشی بین 10 تا 42 درصد را دربرمی گیرد.این درحالی است که با وجود تأکیدات سازمان برنامه و بودجه برخی از دستگاه‌های دولتی نسبت به واریز مبلغ 400 هزار تومان همراه با حقوق فروردین ماه اقدام نکرده‌اند. برهمین اساس محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در پی این تعلل، در بخشنامه‌ای تکلیف کرد که این مبلغ تا پایان هفته جاری به حساب کارمندان واریز شود.در این بخشنامه آمده است: با وجود همه محدودیت‌های مالی در ماه نخست سال، تمهیدات لازم برای پرداخت ۴۰۰ هزار تومان مورد اشاره در قانون بودجه به صورت علی‌الحساب بابت افزایش حقوق فروردین ماه به کارکنان دولت برای شاغلان و بازنشستگان تخصیص اعتبار و به خزانه‌داری کل کشور اعلام شده است.حسب اطلاع متأسفانه برخی از دستگاه‌های مشمول نسبت به پرداخت افزایش تاکنون اقدام نکردند. در این حالت ضمن اعلام غیرموجه و غیرمسئولانه بودن این تأخیر لازم است تمامی دستگاه‌های اجرایی تا پایان هفته جاری نسبت به پرداخت مبلغ ۴۰۰ هزار تومان علی‌الحساب به افراد ذینفع اقدام و در اولین فرصت نسبت به صدور احکام کارگزینی اقدامات لازم را انجام دهند.
اعتبار حقوق و مزایا در سال ۱۳۹۸
درهمین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس درگزارشی علاوه بر محاسبه میزان افزایش حقوق کارکنان دولت میزان اعتبارات مورد نیاز برای اجرای این تکلیف قانونی را اعلام کرده است. طبق این محاسبات در بخش اعتبارات حقوق شاغلان، بر اساس لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ اعتبار جبران خدمت کارکنان از ۷۳۷,۲۵۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۷ به ۹۵۲٬۲۸۸ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۸ افزایش یافته است؛ یعنی ۲۱۵٫۰۳۴ میلیارد ریال اعتبار برای افزایش حقوق کارمندان دولت در سال ۱۳۹۸ در نظر گرفته شده است.
در همین حال سازمان برنامه و بودجه کشور در گزارش ارقام کلان و ویژگی‌های لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور بیان داشته است که اعتبار مربوط به حقوق کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی از رقم ۹۳۲٫۰۰۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۷ به رقم ۱.۱۵۸.۴۶۰ میلیارد ریال افزایش یافته است؛ یعنی اعتباری معادل ۲۲۶.۴۶۰ میلیارد ریال برای افزایش حقوق کارکنان در سال ۱۳۹۸ در نظر گرفته شده است.
همچنین در بخش اعتبارات حقوق بازنشستگان نیز بر اساس لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ اعتبار مربوط به حقوق بازنشستگان صندوق کشوری و لشکری به ترتیب از ۲۲۰.۳۴۰ میلیارد ریال و ۹۴.۶۰۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۷ به ۳۱۸.۳۶۰ میلیارد ریال و ۱۴۱.۰۰۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۸ افزایش یافته است؛ یعنی اعتباری معادل ۱۴۴.۴۲۰ میلیارد ریال برای افزایش حقوق بازنشستگان این دو صندوق به عنوان صندوق‌های اصلی در سال ۱۳۹۸ اختصاص یافته است.در همین حال سازمان برنامه و بودجه کشور در گزارش ارقام کلان و ویژگی‌های لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ کل اعلام کرده است که اعتبار مربوط به حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری از ۵۱۳.۵۲۶ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۷ به رقم ۶۷۶.۲۶۴ میلیارد ریال افزایش یافته است. یعنی اعتباری معادل ۱۶۲.۷۳۸ میلیارد ریال برای افزایش حقوق بازنشستگان در سال ۱۳۹۸ در نظر گرفته شده است.
میزان اعتبار مورد نیاز
بر اساس گزارش سازمان اداری و استخدامی کشور در ابتدای سال ۱۳۹۷ تعداد شاغلان رسمی، پیمانی و قراردادی و کارگری وزارتخانه‌ها، ریاست جمهوری، قوه قضائیه، نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی و سایر مؤسسات 2 میلیون و 276 هزار و 928 نفر است. تعداد بازنشستگان صندوق کشوری در سال ۱۳۹۷ حدود یک میلیون و 370 هزار نفر و تعداد بازنشستگان صندوق لشکری نیز حدود ۶۸۰ هزار نفر است.براین اساس با توجه به تعداد شاغلان دولت افزایش 400 هزار تومانی به عنوان حقوق ثابت، نیازمند اعتباری معادل ۱۰۹.۲۹۲ هزار میلیارد ریال است و افزایش ۱۰ درصدی ضریب ریالی نیز با فرض اعتبار ۹۳۲.۰۰۰ میلیارد ریالی حقوق در سال ۱۳۹۷ بر اساس گزارش سازمان برنامه و بودجه به علاوه افزایش سابقه سنواتی سالانه کارکنان، نیازمند اعتباری حدوداً معادل ۱۰۰.۰۰۰ میلیارد در خوشبینانه‌ترین حالت است که می‌توان بیان داشت که پیاده‌سازی این سیاست برای شاغلان به حدود ۲۱۰.۰۰۰ میلیارد ریال اعتبار در سال ۱۳۹۸ نیاز دارد که به نظر می‌رسد اعتبار منظور شده برای افزایش حقوق کارکنان دولت در سال ۱۳۹۸ برای تحقق این حکم کفایت می‌کند.
اعتبار مورد نیاز برای اجرای این سیاست در مورد بازنشستگان نیز با توجه به تعداد بازنشستگان صندوق کشوری و لشکری افزایش 400 هزار تومانی به اعتباری معادل ۹۸.۴۰۰ میلیارد ریال و افزایش ۱۰ درصد حقوق بازنشستگان این دو صندوق نیز (با فرض این‌که در سال ۱۳۹۷ این دو صندوق حدود ۵۱۳٫۰۰۰ میلیارد ریال برای حقوق بازنشستگان پرداخت کرده باشند)، به حداقل ۵۱.۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است که می‌توان بیان داشت پیاده‌سازی این سیاست برای بازنشستگان نیز به حدود ۱۵۰.۰۰۰ میلیارد ریال اعتبار در سال ۱۳۹۸ نیاز دارد که به نظر می‌رسد اعتبار منظور شده برای افزایش حقوق بازنشستگان در سال ۱۳۹۸ برای تحقق این حکم کفایت می‌کند.
محاسبات انجام شده نشان از آن دارد که پیاده‌سازی سیاست مورد نظر مجلس شورای اسلامی با احتساب نرخ مالیات‌های سال ۱۳۹۸ از 10 تا ۴۲ درصد رشد حقوق را به نسبت سال ۱۳۹۷ به همراه خواهد داشت.سیاست مالیاتی جدید مجلس در خصوص حقوق کارکنان سبب شده است که تا حقوق ۱۰ میلیون تومانی شاهد نظام پلکانی نزولی هستیم. به نحوی که میزان افزایش حقوق به ۱۰ درصد می‌رسد، اما پس از آن شاهد یک شیب ملایم به سمت افزایش حقوق هستیم به نحوی که حقوق 20میلیون تومانی با ۱۱.۴ درصد رشد همراه خواهد شد که با سیاست مورد نظر قانونگذار در تغایر است.با توجه به نرخ مالیات ثابت اعضای هیأت علمی (۱۰ درصد) آثار این سیاست در مورد اعضای هیأت علمی متفاوت از گروه‌های حقوق بگیر دیگر است و شاهد افزایش پلکانی نـــــــــــــزولی تا آخرین طبقه حقوق بگیر هستیم.

حامد جیرودی
خبرنگار
احسان حدادی در بیست و سومین دوره مسابقات دوومیدانی قهرمانی آسیا در قطر، با ثبت رکورد 95/65 متر رکورد خودش با 38/65 متر را شکست و به مدال طلا پرتاب دیسک دست یافت. این ششمین مدال طلای حدادی در مسابقات قهرمانی آسیا محسوب می‌شود و حالا او تبدیل به پرافتخارترین پرتابگر آسیا شده است. ستاره پرتاب دیسک آسیا که همچنان در دوحه حضور دارد، به سؤالات خبرنگار «ایران» درباره این قهرمانی و برنامه‌هایش برای المپیک پاسخ داد. پسر طلایی دوومیدانی ایران این گونه صحبت‌هایش را آغاز کرد: «آرزوی هر ورزشکاری است که در این مسابقات حتی شرکت کند و خدا را شکر می‌کنم که چنین توانی در من وجود دارد که شرکت کنم و مدال بیاورم. خوشبختانه در این دوره هم نتایج درخشانی برایم به دست آمد و طلا گرفتم. همیشه هم سطح آسیا همین بوده است. با 60 متر، 62 یا 63 متر طلا می‌گرفتم ولی در این مسابقات توانستم 65 متر و 95 سانتی‌متر پرتاب کنم و رکوردم در آسیا را بهبود بخشم.»
مدال گرفتن‌های پیاپی شاید انگیزه را از هر ورزشکاری بگیرد اما برای حدادی این طور نیست. او می‌گوید: «هیچ وقت از مدال گرفتن در آسیا خسته نشده و نمی‌شوم چون این مدال‌ها، زمینه ساز شرکت کردن در مسابقات بزرگ‌تر است. البته نمی‌شود هم گفت که تمرین است. چون اعتبارش زیاد است و از لحاظ امتیازی در جهان هم اهمیت دارد. اکثر ورزشکارانی که در این مسابقات قهرمان می‌شوند، به طور مستقیم به مسابقات جهانی راه پیدا می‌کنند. من هم خدا را شکر توانستم ششمین مدال طلایم را در این مسابقات بگیرم و نشان بدهم که هنوز در اوج هستم.»
احسان که در گفت‌وگو با سایت فدراسیون جهانی گفته بود هنوز هم منتظر است ببیند چه کسی در آسیا جانشینش می‌شود، در این رابطه گفت: «بله مصاحبه کردم و گفتم که دوست دارم جوان‌های دیگر بیایند و بتوانند پرتاب‌های بلندی در آسیا داشته باشند و رکوردهای من را افزایش دهند. رکورد چیزی است که هیچ وقت ماندگار نیست و برای همین باید جوان‌ها بیایند. من تا زمانی که هستم در مسابقات شرکت می‌کنم و بعد از آن هم باید جوان‌ها بیایند.»
این پرتابگر 34 ساله درباره این که تا چه زمانی می‌خواهد پرتاب کند، چنین پاسخ داد:« مهم‌ترین چیز در ورزش سلامتی است و اگر کسی سلامت باشد، می‌تواند به ورزش ادامه دهد. خصوصاً در ورزشی که ما در آن حضور داریم. ان‌شاءالله اگر مشکلی پیش نیاید، خودم می‌خواهم که تا 40 یا 42 سالگی در ورزش بمانم و در بازی‌های آسیایی و المپیک شرکت کنم.»
حدادی درباره علاقه‌اش به مربیگری هم چنین توضیح داد: «راستش را بخواهید تا به حال به مربیگری زیاد فکر نکرده‌ام ولی دوست دارم که داشته‌هایم را در اردو یا کمپی که قرار است ان شاء‌الله در آینده در ایران احداث کنیم، در اختیار جوان‌ها بگذارم و به آنها یاد بدهم. به هر حال، در این چند سال، بیت‌المال برای من هزینه کرده و این‌ها را باید به نوجوانان و جوانان کشورم منتقل کنم. حتی کسانی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و یا کشورهای آسیای دور مانند ژاپن هستند که دوست دارند در کنار من تمرین کنند ولی چون من فرصت اش را ندارم نمی توانم بپذیرم که در کنارم باشند.»
حدادی درباره برنامه آینده‌اش هم گفت: «هدف ما مسابقات جهانی امسال است که در دوحه قطر برگزار می‌شود و بعدش هم المپیک و امیدوارم شرایط به همین شکل جلو برود و به دور از آسیب دیدگی و هر اتفاقی بتوانم در قهرمانی جهان و المپیک به قهرمانی دست پیدا کنم. اگر می‌خواهند احسان حدادی در المپیک مدال بگیرد، آرامش و داشتن یک تیم در کنارم ضروری است و در این صورت است که نصف راه را طی کرده ام و به مدال نزدیک تر هستم. تنهایی در اردوها، خیلی من را اذیت می‌کند ولی اگر یک تیم در کنار من باشد، احساس آرامش می‌کنم. الان حسین توکلی وظیفه خودش را می‌داند و کمک ام می‌کند. آقای مک ویلکینز نیز همین طور یا فیزیوتراپ. ما باید یک تیم باشیم تا نتیجه‌اش را در المپیک توکیو ببینیم. این طور نباید باشد که به ورزشکار بگوییم خودت تمرین کن و نتیجه بگیر ولی بودن یک تیم خیلی به من کمک می‌کند و امیدوارم کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش هم کمک کنند تا بتوانم به هدفم برسم.»
او که گهگاهی انتقادهایی را از شرایطش انجام می‌دهد، به این موضوع چنین واکنشی داشت: «من از دوستان فدراسیون دوومیدانی تشکر می‌کنم. در 2 ماه گذشته با آرامش تمرین کردم و تمریناتم هم خیلی خوب بود و به آمادگی 70 درصد رسیدم. درست است که قبلاً انتقادهایی را از فدراسیون انجام داده ام و باز هم اگر موضوعی پیش بیاید یا حس کنم که امکانات کمی قرار است در اختیارم قرار بگیرد، قطعاً انتقاد خواهم کرد. امیدوارم حقوق آقای مک هم سر موقع پرداخت شود تا بتوانیم با آرامش برای مسابقات جهانی آماده شویم و بعد هم برای المپیک آماده شوم.»
حدادی درباره این که چرا در دوومیدانی ایران تنها تک ستاره‌هایی چون او می‌درخشند هم گفت: «تیم ملی ایران هم ستاره زیاد دارد. آقای تفتیان، حسین کیهانی، ثمری و ... کسانی هستند که در چند سال اخیر مدال‌های زیادی به دست آورده اند اما ورزش بالا و پایین دارد و گاهی نمی‌شود مدال گرفت. البته خدا را شکر می‌کنم که خودم در این چند ساله توانسته‌ام نسبتاً در اوج باشم و در مسابقات آسیایی جزو بهترین‌ها باشم. البته در مسابقات جهانی کمی کارم سخت تر است ولی سعی می‌کنم که بهترین نتیجه را بگیرم. با همین رکوردی که در آسیا داشتم، جزو فینالیست‌های جهانی خواهم بود اما قطعاً برای المپیک این رکورد من نخواهد بود و سعی می‌کنم بالای 69، 68 متر پرتاب کنم و قطعاً یکی از مدال‌های خوشرنگ المپیک را به دست آورم.»

مهسا رمضانی
خبرنگار
دیجیتالی شدن وجه غالب زندگی امروز است که تقریباً همه عرصه‌ها را متأثر از خود کرده است. پرسشی که در این فضا مطرح می‌شود این است که دیجیتالی شدن امروز ما بر حوزه کتاب چه تأثیراتی داشته است و به آن به‌عنوان فرصت یا تهدید می‌توان نگریست؟ در این فضای دیجیتالی شده، مواجهه ما با کتاب چگونه باید باشد؟ اینها پرسش‌هایی است که با دکتر مسعود کوثری، استاد ارتباطات دانشگاه تهران و مدیر انتشارات علمی و فرهنگی در میان گذاشته‌ایم و تحلیل او را از وضعیت کتاب در این روزها جویا شدیم.

  در دنیایی که همه چیز به سمت دیجیتالی شدن در حرکت است، مواجهه خود شما با کتاب در مقایسه با گذشته چه تفاوتی پیدا کرده است؟
من به شخصه کمتر کتاب به شکل الکترونیک روی صفحه مانیتور خوانده‌ام و می‌توان گفت که هرگز روی صفحه موبایل کتابی نخوانده‌ام و بیشتر سعی کرده‌ام تا حد ممکن اگر کتاب در بازار داخلی وجود داشته باشد آن را تهیه کرده و مطالعه کنم؛ چراکه معتقدم بخشی از تجربه کتاب برای کتابخوان‌های حرفه‌ای، همان دسترسی به کتاب به‌صورت کاغذی است، بویژه در حوزه‌هایی که به تفکر، تعقل و دقت بیشتری نیاز است.
کتاب چاپی و کاغذی لذت‌بخش‌تر و مفیدتر است، چون می‌توان در حاشیه‌های آن برداشت و تحلیل نوشت و به نوعی با محتوا و متن وارد دیالوگ شد.
  اما امکان حاشیه‌نویسی در کتاب‌های الکترونیک هم فراهم است پس شاید این دلیل قانع‌کننده‌ای برای استفاده نکردن از کتاب‌های الکترونیک و دلبستگی به کتاب‌های کاغذی نباشد...
بله، این امکان‌ها برای کتاب‌های الکترونیک هم میسر است اما از آن سرعت و دقت لازم برخوردار نیست. به همین خاطر معتقدم برای حوزه‌هایی که به دقت نیاز دارد، همچنان کتاب چاپی مناسب‌تر
 است.
   چرا فکر می‌کنید کتاب‌هایی که نیاز به دقت بیشتری دارند و به تعبیری عمیق‌تر هستند باید به‌صورت چاپی و کاغذی باشند؟ مگر در فرآیند خواندن کتاب‌های چاپی چه اتفاقی می‌افتد؟ برخی بر این باورند که خواندن کتاب چاپی به جاری شدن فکر فلسفی در یک جامعه کمک می‌کند، آیا شما هم با این دیدگاه همدل هستید؟
به عقیده من در شکل کتاب سنتی تمرکز بر واژه‌ها و عبارت‌ها بیشتر است و کنار هم دیدن واژه‌ها و مقایسه محتوا با صفحات دیگر، بسرعت امکانپذیر است و این عوامل فرآیند «اندیشیدن» یا به تعبیر شما «فکر فلسفی» را میسرتر می‌کند. به نظر می‌رسد اندیشیدن یا به تعبیری گفت‌وگو با متن از طریق کتاب چاپی در مقایسه با ابزارهای الکترونیک متصورتر است.
اما واقعیت این است که اگر از منظر نگهداری، آرشیو کردن و دسترس‌پذیری، دو فضای کتاب چاپی و الکترونیک را با هم مقایسه کنیم، در خواهیم یافت که فیش‌برداری کتاب‌های دیجیتال به مراتب از کتاب‌های چاپی راحت‌تر است چراکه قابل جست‌وجو، نگهداری و دسته‌بندی است و می‌توان به کمک آنها زودتر مقالات را نوشت و داده‌ها را جمع‌آوری کرد. اینها همه از مزایای کتاب‌های الکترونیکی است اما در مجموع در هنگام مطالعه، تعمقی که کتاب دیجیتال ایجاد می‌کند، ضعیف‌تر است.
  برخی رواج شبکه‌های اجتماعی و اقبال مردم به جنس اطلاعاتی که در این فضا، تولید و منتشر می‌شود را زمینه‌ساز به حاشیه رانده شدن کتاب‌ها می‌دانند، برخی از این هم فراتر رفته و از آن تحت عنوان «عصر مرگ کتاب» یاد می‌کنند، دیدگاه شما در این باره چیست؟
کتاب قطعاً نخواهد مرد ولی ممکن است در نحوه ارائه آن تغییراتی رخ دهد، البته این تغییرات در مورد مطالب مختلف فرق می‌کند؛ مثلاً در مورد کتاب‌های فلسفی یا کتاب‌هایی که حاوی نمودار و ارقام و اطلاعات هستند یا کتاب‌های تصویری به نحوی است و اینها هرکدام سرنوشت‌های متفاوتی پیدا می‌کنند.
  شما پیشتر اشاره کردید که کتاب‌های عمیق‌تر و آنها که نیاز به دقت بیشتری دارند، بهتر است که به‌صورت چاپی باشند، آیا می‌توان از سخن شما این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که با رواج کتاب‌های الکترونیکی بتدریج ما با سطحی شدن کتاب‌ها مواجه می‌شویم؟
 خیر، چون بخش زیادی از کتاب‌های عمیق ما، مثل کتاب‌های فلسفی به‌صورت دیجیتال تولید و عرضه می‌شود. «دیجیتالی شدن کتاب» به خودی خود سبب سطحی شدن نمی‌شود، اما «دیجیتالی شدن ما» باعث می‌شود تا بیشتر به مطالب سطحی که در اطراف‌مان هست، توجه کنیم و از مطالب جدی دور شویم.
وقتی تلگرام یا شبکه‌های اجتماعی دیگر، افراد را به خواندن مطالب کوتاه با محتوای سطحی عادت می‌دهند اقبال به این دست مطالب در جامعه بیشتر می‌شود و از همین رهگذر بتدریج عادت مطالعه در جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهند که افراد بیشتر به محتواهای سرگرم‌کننده و کوتاه اقبال نشان دهند تا مطالب بلندتر آنچنان که در کتاب‌ها وجود دارد.
  با توجه به اینکه دیجیتالی شدن تمام ساحات زندگی انسان را متأثر کرده است، به اعتقاد شما، صنعت کتاب باید چه تحولاتی را در دستور کار خود قرار دهد؟
صنعت کتاب باید بسیاری از حوزه‌ها را به عرصه دیجیتال واگذار کند. بسیاری از کتاب‌ها حاوی اطلاعات و ارقامی هستند که می‌توان براحتی آنها را به شکلی دیجیتالی و الکترونیکی درآورد و در این موارد نیاز به کتاب کاغذی نیست. حتی گاهی ترکیب مبتنی بر تقاضا باید در این مورد در دستور کار قرار گیرد؛ مثلاً در مورد نسخ خطی یا نسخی که محققان محدودی به آنها نیاز دارند می‌توان به‌صورت ترکیبی از دیجیتال یا چاپ بر اساس تقاضا بهره گرفت و از چاپ انبوه صرف‌نظر کرد.
با وجود فضای دیجیتال، دسترسی‌ها به کتاب واقعاً تغییر کرده است و نیاز به تلاش بیشتری دارد تا بتوان از این حجم عظیم داده‌هایی که در دسترس است، استفاده کرد. این در حالی است که در گذشته دسترسی‌ها خیلی کمتر بود و افراد با خواندن چند کتاب احساس عالم بودن می‌کردند. اما در شرایط فعلی این تصور از عالم بودن در مقابل این اقیانوس از کتاب‌ها که دسترس‌پذیر شده، تغییر کرده است. البته این امر، تأثیرات بدی هم دارد و باعث می‌شود تا افراد صرفاً به انبار کردن آثار دیجیتال ترغیب شوند. گهگاه افراد گیگابایت‌ها از این اطلاعات و کتاب‌ها دارند اما کمتر به سراغ آنها می‌روند، این هم خطری است که دسترسی زیاد به کتاب می‌تواند داشته باشد.

مهدی قمشی
استاد دانشگاه شهید چمران اهواز
در این روزهایی که همه مردم درگیر مسائل سیل و مشکلات ناشی از آن هستند یکی از سؤالاتی که بحث‌های زیادی داشته و ذهن بسیاری را درگیر کرده است پاسخ به این سؤال است که بالاخره سدسازی صحیح بوده است یا خیر؟ یا سیاست سد‌سازی در کشور باید ادامه یابد یا خیر؟ موافقین سد‌سازی سیل را دلیل محکمی بر ادامه ایجاد سدهای جدید می‌دانند و مخالفین نیز با ادله‌ای متفاوت همین سیل را دلیلی بر شکست سد‌سازی پنداشته‌اند. لذا استخراج راه درست و مصلحت کشور از این مباحث متفاوت کمی پیچیده شده است. باید توجه داشت که در این زمان این نکته حائز اهمیت است که مدیران از تصمیمات عجولانه و احساسی و آنی در خصوص سیاست سد‌سازی جداً پرهیز کنند و اجازه دهند در بستر کارشناسی، سیاست درست در این خصوص استخراج شود. نگارنده در این یادداشت بنا دارد با توجه به جوانب مختلف نظر خود را به زبان ساده بیان کند و البته این یک نظر است و دیگران نیز حق دارند ادله خود را له یا علیه سد‌سازی با مبانی علمی در اختیار همگان قرار دهند تا مورد استفاده قرار گیرد.قبل از ورود به اصل بحث لازم است جواب هایی به بعضی گزاره‌های مطرح شده اخیر داده شود.
آیا ایجاد سد سبب کنترل سیل می‌شود؟ جواب: بله
آیا سد سبب تشدید سیل می‌شود؟ خیر
آیا تولید نیروی برق از نیروگاه های برقآبی برای کشور ما اهمیت دارد؟ بله
آیا کشور ما که از نظر آب و هوایی در منطقه خشک و نیمه خشک زمین قرار گرفته نیاز به ذخیره آب برای فصل خشک سال دارد؟ بله
آیا کشور ما می‌تواند بدون ذخیره آب نیازهای صنعتی و کشاورزی خود را مرتفع کند؟ خیر
آیا سد‌سازی سبب افزایش بی‌رویه در مصرف آب تجدیدپذیر کشور شده است؟ بله
آیا ایجاد سد محیط زیست را دچار اختلال می‌کند؟ بله
آیا سدها در ایجاد مشکلات زیست محیطی کشور سهیم هستند؟ بله
آیا ایجاد سد سبب تغییرات منفی در مرفولوژی پایین دست رودخانه می‌شود؟ بله
آیا رسوبگذاری در مخزن سدها و تبخیر از سطح آنها از عوامل منفی سدها هستند؟ بله
ملاحظه می‌شود که با رجوع به جواب گزاره‌های متفاوت می‌توان به نتایج متفاوت در مورد ساختن یا نساختن سد دست یافت و لذا جواب مطلق دادن به سؤال اصلی این یادداشت کمی مشکل است و بر همین اساس باید با توجه به تمام جوانب مختلف نسبت به استخراج جواب اقدام کرد.
پیداست که اولویت دادن به گزاره‌های 1 تا 5 ما را به ساختن سد تشویق می‌کنند و اولویت دادن به گزاره‌های 6 تا 10 ما را منصرف می‌کنند.
برای ورود به نتیجه‌گیری باید بعضی واقعیات را نیز با هم مرور کنیم. واقعیت این است که همه کشورهای جهان حتی پُر آب‌ترین کشورها و مرطوب ترین کشورها نیز در حال استفاده از سد برای امور توسعه‌ای خود هستند. واقعیت این است که در شرایط فعلی جهان، کشور ما نمی‌تواند بر تأمین نیازهای صنعتی یا کشاورزی خود از طریق واردات به سایر کشورها اعتماد کند. واقعیت این است که اگر سد کرخه نبود سیلاب عبوری از مسیر رودخانه کرخه به تنهایی نه تنها شهرهای مسیر کرخه (مانند حمیدیه و سوسنگرد و بستان و هویزه و روستاهای مسیر) را فرا می‌گرفت بلکه نیمه غربی شهر اهواز را نیز می‌توانست تهدید جدی کند. واقعیت این است که اگر سدهای مسیر کارون نبودند توسط رودخانه کارون بزرگ سیل سال 47 در اهواز قطعاً تکرار می‌شد و بیش از نصف اهواز زیر آب می‌رفت. پس لاجرم بر اساس واقعیات انکار‌ناپذیر موجود و پالس‌های گزاره‌های 1 تا 5 باید به سد‌سازی با دید مثبت بنگریم امّا برای پرهیز از گزاره‌های منفی نیز باید چاره اندیشی کرده و ملزومات توسعه پایدار را در پیش روی خود قرار دهیم. برای پرهیز از اشکال بند 6 باید مقوله ایجاد مخازن جدید را از گسترش مصرف بیشتر آب تجدید پذیر در کشور جدا کنیم و مصرف بیشتر در امور کشاورزی و صنعتی را نه تنها متوقف کرده بلکه مقدار بار مصرف آب را از گذشته نیز کمتر کنیم و در این راه متولیان امور باید در مقابل لابی‌ها و فشارهای وارده برای گسترش مصرف مقاومت کنند. در مورد بندهای 7 و 8 باید به مطالعات زیست محیطی سدها اهمیت دهیم و سایت ایجاد سدها را به گونه‌ای انتخاب کنیم که کمتر اثرات سوء زیست محیطی در پی داشته باشند و علاوه بر این اثرات منفی طرح‌های گذشته را شناسایی و رفع نماییم. در مورد بند 9 چون طبیعت رودخانه در پایین دست سدها تغییر می‌کند با گذشت زمان مورفولوژی رودخانه خود را با شرایط جدید تطبیق می‌دهد لذا ظرفیت گذردهی سیلاب‌های معمول را از دست می‌دهد. برای حل این مشکل راهکارهای ساماندهی وجود دارد که با روش های مهندسی این نقیصه در مسیر رودخانه برطرف می‌شود و به عبارتی محیط زیستابی رودخانه احیا می‌شود و لذا با این روش ها هم محیط عمومی رودخانه تقریباً شکل طبیعی خود را حفظ می‌کند و هم گذر سیلاب در مسیر رودخانه محفوظ خواهد ماند. اگر متولیان امر به بهانه هزینه وارده از انجام این امور سر باز نزنند این اشکال نیز قابل رفع و رجوع است. در مورد بند 10 باید بدانیم که مقدار متوسط سالانه رسوب گذاری در سدهای جهان بین نیم تا یک درصد حجم مخازن آنهاست و تا این مقدار کاهش حجم سالانه از نظر اقتصادی سد را مقرون بصرفه نگه می‌دارد. متوسط این مقدار در سدهای کشور یک است (در سد منجیل واقع بر رودخانه سفیدرود مقدار رسوب گذاری بسیار زیاد و سالانه حدود دو درصد حجم آن است). خوشبختانه این درصد در سدهای استان خوزستان حدود نیم است و لذا سدهای استان خوزستان از این حیث مشکل حادی ندارند و تجویز لایروبی برای آنها نیز نه مقرون به صرفه است و نه نیاز جدی آنهاست. از نظر تبخیر از سطح مخازن سدها نیز در مقایسه با منافع ناشی از حجم قابل ذخیره قابل اغماض و صرف نظر است.
ضمناً باید توجه داشت که سدهای مخزنی معمولاً چند منظوره (ذخیره آب برای فصول کم آبی، تولید نیرو و کنترل سیلاب) ساخته می‌شوند و شاید مقرون به صرفه نباشد که سیل‌گیری به تنهایی دلیل ایجاد سد در کشور شود. زیرا ممکن است که سد مورد نظر سالیان سال خالی و بلا استفاده باقی بماند. با توضیحات فوق نمی‌خواهم توجیه گر سد‌سازی بی‌رویه در کشور شوم زیرا اعتقاد کلی دارم که به اندازه کافی در کشور سدهای چند منظوره ساخته شده است و تنها ممکن است معدود مکان هایی وجود داشته باشد که زدن سد چند منظوره قابل توجیه باشد.
برای تشخیص مقدار سد مورد نیاز در هر آبراهه شاخصی وجود دارد به نام «درجه تنظیم رودخانه» (DOR) که برابر نسبت حجم کل آب قابل ذخیره در سدهای مسیر آبراهه به متوسط حجم آب عبوری سالانه از آبراهه ضربدر عدد 100 است. این ضریب اگر 100 باشد نشانه این است که حجم کل آب قابل ذخیره در مسیر رودخانه برابر آورد متوسط سالانه است. لذا اگر این شاخص در مسیر رودخانه‌ای بیشتر از 100 باشد خالی ماندن بعضی از سدها واقع در مسیر آن آبراهه در بیشتر سال‌ها طبیعی خواهد بود. در دنیا یا در کشورمان مقدار استانداردی برای این شاخص وجود ندارد امّا هر کشوری باید سعی کند این شاخص را حتی المقدور پایین نگه دارد تا لطمات زیست محیطی کمتر بروز یابند. به نظر نگارنده برای شرایط کشور ما مقدار حدود 100 برای این شاخص می‌تواند حد بالا و قابل قبولی باشد.
 در حال حاضر متوسط این شاخص در کل رودخانه‌های کشور حدود 100 است که حکایت از این دارد که به طور متوسط در کشور در سد‌سازی افراط نشده است امّا ممکن است در بعضی آبراهه‌ها افراط و تفریط صورت گرفته باشد. لذا استخراج این پارامتر در هر آبراهه می‌تواند راهنمای خوبی برایمان باشد. مثلاً این شاخص در مسیر رودخانه کارون 100 است و در مسیر رودخانه کرخه 167 و در مسیر رودخانه دز 43 است. پس اگر مقدار 100 را به‌عنوان عدد مورد قبول بپذیریم در این صورت درجه تنظیم رودخانه دز پایین است و سد پیش‌بینی شده در مسیر آن یعنی سد بختیاری با در نظر گرفتن حجم پیش‌بینی شده برای آن، این شاخص را به حدود 100 خواهد رساند و قابل توجیه است. لذا این رودخانه بعد از ساخت سد بختیاری بهتر می‌تواند آبراهه را در شرایط سیلابی تنظیم کند. امّا در رودخانه کرخه این شاخص بسیار بیشتر از 100 است. به همین دلیل است که در سال‌های گذشته مخزن سد کرخه هیچ وقت به ظرفیت نرمال خود نرسید و نسبتاً خالی ماند لذا علی رغم سیل اخیر حادث شده در مسیر رودخانه کرخه، شرایط آبراهه از نظر درجه تنظیم بیش از مقادیر قابل قبول است و لذا اگر شرایط کنترل در این آبراهه اشکالی داشته است باید اشکال را در جای دیگری جست‌و‌جو کرد و البته باید پذیرفت که سیل حادث شده در حوضه رودخانه کرخه نیز بسیار استثنایی بوده است. به هر ترتیب تجویز هر سد مخزنی چند منظوره جدید در مسیر رودخانه کرخه قابل توجیه نیست و مشکلات رودخانه را خصوصاً در پایین دست یعنی در استان خوزستان بسیار زیاد خواهد کرد و فقط می‌توان سد تک منظوره را برای فقط کنترل سیلاب مد نظر قرار داد که خالی ماندن طولانی مدت آن قابل پذیرش باشد. در مسیر رودخانه کارون حجم مخازن سدهای ایجاد شده به قدر کفایت است و ساخت سد جدید توجیهی ندارد. در مورد سایر رودخانه‌های کشور نیز می‌توان با همین روش، نیاز یا عدم نیاز به سد مخزنی را تشخیص داد و آبراهه را به‌صورت منطقی‌تر مدیریت کرد.
با این توضیحات اگر به‌عنوان این یادداشت بازگردیم جواب را به صورت زیر می‌توان خلاصه کرد.
اگر بر مصرف آب شیرین تجدید پذیر کشور بیشتر دامن نزنیم؛اگر بر رعایت جوانب توسعه پایدار و رعایت اصول زیست محیطی طرح‌های سد‌سازی پایبند باشیم؛اگر مدیران ما از فشار تکفیر و تهدید این و آن هراس به دل راه ندهند و بر مبنای مسائل کارشناسی امور را به پیش ببرند؛در این صورت می‌توان با رعایت «درجه تنظیم» قابل قبول، سیاست ایجاد سد مخزنی چند منظوره را در معدود رودخانه‌های کشور تجویز کرد. نکته آخر اینکه در مسیرهایی که سدهای مخزنی به قدر کافی وجود دارد برای کاهش اثرات زیانبار سیل باید به کارهای آبخیزداری (که علاوه بر تأثیر بر رواناب و تغذیه آب های زیر زمینی از فرسایش خاک نیز محافظت می‌کنند) و حفظ حریم بستر رودخانه‌ها روی آورد و بر این روش ها بیشتر توجه و تأکید کرد.

وزیر نفت با تأکید بر این‌که امریکا و همپیمانانش با سیاسی کردن نفت و استفاده از نفت به‌عنوان سلاح اشتباه بزرگی مرتکب شدند، گفت: رؤیای امریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران به یاری خدا هرگز تعبیر نمی‌شود. به گزارش شانا، بیژن زنگنه عصر دیروز در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به اقدام‌های اخیر امریکا و وضع بازار نفت اشاره کرد و گفت: امروز در این جنگ تجاوزگرانه اقتصادی که امریکا علیه ملت ایران به راه انداخته است، صنعت نفت در نوک پیکان حملات ظالمانه است و همه باید دست در دست هم بدهیم تا با یاری خداوند با سربلندی از این شرایط خطیر عبور کنیم.وی افزود: تصور یا رؤیای به صفر رساندن صادرات نفت ایران به یاری خدا هرگز تعبیر نمی‌شود و تحقق نخواهد یافت (نمایندگان، احسنت) و با همه توان برای شکستن تحریم امریکا عمل خواهیم کرد.

صفحه 2 و 5 رابخوانید

بر اساس مصوبه دیروز نمایندگان انتخابات مجلس شورای اسلامی استانی و تناسبی می‌شود. مجلس در حالی طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس را در چند روز گذشته مورد بررسی قرار داده که دولت هم لایحه جامع انتخابات را به بهارستان تقدیم کرده است. بر همین اساس در جلسه دیروز حمیدرضا حاجی بابایی رئیس فراکسیون اصول گرایان ولایی پیشنهاد ارجاع طرح مجلس به کمیسیون شوراها و ادغام آن در لایحه دولت را داد که پذیرفته نشد. حاجی بابایی گفت: هیأت رئیسه نسبت به آنچه در مجلس می‌گذرد مسئول است، رؤسای فراکسیون‌های مجلس در نامه‌ای به علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی خواستار ارجاع این طرح به کمیسیون امور داخلی برای ادغام با لایحه دولت شده‌اند، اما این طرح با لایحه ادغام نشده است. رئیس مجلس در پاسخ به این تذکر گفت: بنده طبق نامه ارسال شده طرح را برای ادغام با لایحه دولت به کمیسیون شوراها ارجاع دادم، اما مجدداً رأی‌گیری انجام می‌دهیم تا دیگر این مسأله مطرح نشود. اما نمایندگان با ارجاع این طرح به کمیسیون موافقت نکردند. لذا مواد دیگری از این طرح در جلسه دیروز بررسی و تصویب شد.
بر اساس ماده 7 این طرح و با تصویب نمایندگان، شمارش و تجمیع آرای نامزدهای مجلس شورای اسلامی به صورت استانی و تناسبی و با شرایطی تعیین می‌شود. بر اساس این مصوبه از هر حوزه انتخابیه فرعی صرفاً نامزد یا نامزدهایی که حداقل 15 درصد از آرای صحیح مأخوذه آن حوزه را کسب کرده‌اند مجاز به کسب حوزه استانی و تناسبی هستند. همچنین بر اساس این مصوبه، درصد کسب آرای فهرست‌های احزاب، جبهه‌ها و نامزدهای مستقل از کل آرای صحیح مأخوذه در حوزه انتخابیه اصلی، ملاک تخصیص کرسی در مجلس شورای اسلامی است.
همچنین با تصویب نمایندگان، پس از تعیین سهم هر فهرست و نامزدهای مستقل که کرسی به آنها تعلق گرفته است، به ترتیب هر نامزدی که بالاترین آرا را در سطح حوزه انتخابیه اصلی به دست آورده است، تا سقف سهم هر فهرست از کرسی‌ها به‌عنوان نماینده حوزه انتخابیه فرعی به مجلس شورای اسلامی راه می‌یابد.
نمایندگان در تبصره 2 این ماده مقرر کردند: چنانچه در حوزه انتخابیه فرعی هیچ یک از نامزدها نصاب 15 درصد از آرای صحیح مأخوذه را کسب نکنند، انتخابات فقط در همان حوزه به صورت دو مرحله‌ای برگزار می‌شود. براساس این مصوبه، در این صورت به تعداد دو برابر نمایندگان مورد نیاز از بین نامزدهایی که بیشترین آرا را در مرحله اول کسب کرده‌اند، برای حضور در انتخابات مرحله دوم معرفی می‌شوند و در صورتی که تعداد نامزدهای باقی‌ مانده کمتر از دو برابر مذکور باشد، تمام نامزدها برای حضور در مرحله دوم انتخابات معرفی می‌گردند و نامزد و یا نامزدهایی که بالاترین رأی در همان حوزه انتخابیه فرعی را کسب کنند تا سقف کرسی‌های باقی‌ مانده به مجلس شورای اسلامی راه می‌یابند.
نمایندگان همچنین تصویب کردند: وزارت کشور با هماهنگی شورای نگهبان، زمان انجام مرحله دوم انتخابات را ظرف مدت یک ماه پس از اعلام نتیجه‌ مرحله اول و تأیید نتیجه انتخابات توسط شورای نگهبان تعیین و اعلام می‌کند.
نمایندگان در تبصره‌ای دیگر مقرر کردند: در صورتی که سهم کرسی‌های اختصاص یافته به فهرست‌ها و نامزدهای مستقل به صورت اعشاری درآید کرسی‌ها متناسب با ارقام صحیح توزیع می‌شود و کرسی‌های مازاد به ترتیب به بالاترین اعشار اختصاص می‌یابد. طبق تبصره این ماده آرای هر نامزد شامل آرایی است که به صورت منفرد کسب کرده و یا از طریق فهرست‌های انتخاباتی موضوع این قانون به وی ارائه شده است.
نمایندگان همچنین با تصویب ماده 8 مقرر کردند؛ رسیدگی و بررسی عملکرد حساب توسط وزارت کشور در خصوص هزینه کرد احزاب، جبهه‌ها و نامزدهای مستقل صرفاً پس از برگزاری انتخابات و حداکثر تا دو ماه از تاریخ برگزاری انتخابات انجام می‌شود، انتشار نتایج رسیدگی به اسناد حساب‌های مندرج در این ماده تا تأیید نهایی توسط وزارت کشور مجاز است.
لاریجانی: مدل جدید اقلیت‌ها را حذف نمی‌کند
همچنین جلیل رحیمی جهان آبادی رئیس فراکسیون اهل سنت مجلس گفت: با مدلی که مجلس برای برگزاری انتخابات به تصویب رسانده است اهل سنت از سیستم حذف می‌شوند و افراط‌ گرایی رشد پیدا می‌کند و تیشه به ریشه مملکت می‌زند. نماینده تربت جام، تایباد و باخرز خواستار اجازه ارائه فهرست مستقل به اهل سنت در استان‌هایی شد که سابقه نمایندگی در مجلس دارند و گفت: حتی اصلاح‌طلبان نیز سنی‌ها را در لیست خود قرار نمی‌دهند، از این‌رو لازم است به تعداد کرسی‌ها اهل سنت نیز در فهرست مستقل قرار گیرند. وی افزود: می‌خواهیم به اهل سنت اجازه داده شود کاندیداها در فهرست مستقل به تعداد حوزه‌هایی که طی ادوار گذشته سنی انتخاب شده در هر استان سنی‌نشین سهمیه مشخص تعلق گیرد. این پیشنهاد به رأی گذاشته شد اما تصویب نشد.
رئیس مجلس هم در توضیحی درباره حضور اهل سنت به‌عنوان کاندیدا در انتخابات مجلس اظهار داشت: موضوعی که شما مطرح کردید ایهام بلاوجه ایجاد می‌کند، چرا که اینها حذف هیچ اقلیتی را به همراه نخواهد داشت و هرکس بخواهد می‌تواند لیست ارائه کند. لاریجانی این تلقی، که مدل جدید برگزاری انتخابات باعث حذف اقلیت‌ها می‌شود را اشتباه دانست و افزود: مطابق این قانون همه افراد و ادیان می‌توانند به نسبت خود رأی بیاورند.
همچنین در جریان بررسی این مواد، شهروز برزگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در اخطاری گفت: انتخاب تناسبی نامزدها برای انتخابات مجلس باعث حذف غیرعادلانه آنها می‌شود. اگر بحث تناسبی در انتخابات مجلس تصویب شود بیش از نصف نامزدها حذف می‌شوند و در این صورت شهرستان‌های کوچک بدون نماینده می‌مانند.
علی لاریجانی رئیس مجلس در پاسخ به این اخطار گفت: برای مثال، اگر در شهرستان خوی 3 نفر نامزد انتخابات مجلس هستند، طبق این طرح باید 15 درصد آرا را کسب کنند تا به سطح بالاتر بروند و در نهایت کسی که بالاترین رأی را آورد منتخب مردم است. وی افزود: متن قانون دقیق نوشته نشده و ذهنیت ایجاد می‌کند و مطلب را برای نمایندگان مبهم کرده است، این متن نیاز به رفع ابهام دارد.

19 و 21

گروه فرهنگ و هنر: مراسم افتتاحیه رسمی سی و دومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران دیروز در محل مصلای بزرگ تهران برگزار شد.
در ابتدای این مراسم سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی سخنانی گفت: خوشحالیم همزمان با ۴۰ سالگی پیروزی انقلاب اسلامی سی و دومین نمایشگاه کتاب را آغاز می‌کنیم.
وی افزود: کتاب پدیده بشری و خارق‌العاده‌ای شبیه خود انسان است. همان‌طور که انسان پدیده‌ای است با لایه‌های بسیار متنوع و کارکردهای بسیار گوناگون، کتاب هم مخلوق این انسان است چون انسان با کارکردهای بسیار متنوع فعال است و شاید هیچ پدیده‌ای پدیده بشری مثل کتاب نباشد که آیینه خود انسان است.
به گفته وزیر ارشاد کارکردهایی از قبیل تولید علم، از جمله این مسائل است چرا که دانش بشری بر مرکب کتاب حرکت کرده و به انسان رسیده اما از دیگر کارکردهای آن می‌توان به پالایش زبان اشاره کرد زیرا زبان ملل بر اساس کتاب پرورش و پالایش یافته است. اگر تاریخ بیهقی، ‌گلستان، بوستان و مثنوی نبود زبان فارسی به این نقطه نمی‌رسید. در هر ملتی هم این چنین است زیرا کتاب مسیری است که پرورش زبان را فراهم می‌کند.
نقش بی بدیل کتاب
صالحی تصریح کرد: اگر انسان دو ساحت مهم وجودی یعنی تفکر و عواطف را دارد کتاب این دو بال را با هم پیش می‌برد اما در ادامه می‌توان فهرست بلند بالایی از کارکردهای کتاب را در طول تاریخ بشریت ذکر کرد.
وی به دو نکته و عدم حضور رئیس‌جمهور در مراسم افتتاحیه اشاره کرد و گفت: قرار بر این بود که رئیس‌جمهور در جمع ما امروز حضور داشته باشند اما به اعتبار برنامه‌ای پیش‌بینی نشده عذر خود را به جمع حاضر منتقل کردند. بنده نیز قرار بود در حضور ایشان به جایگاه نشر در مقطع کنونی اشاره کنم. اما به دلیل برنامه پیش‌بینی نشده ایشان نتوانستند در این مراسم حضور یابند.
وی افزود: باید به نقش کتاب در حوزه اقتصاد و صنعت توجه کرد. رهبر انقلاب امسال را سال رونق تولید نام نهادند. در این عنوان مهم صنعت نشر را نباید نادیده گرفت زیرا این صنعت در اقتصاد ملی کشورها جایگاه مهمی داشته و دارد چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم، به شکل مستقیم درآمدی در اقتصاد ملی ایجاد می‌کند سازمان وایپو آماری ارائه می‌کند که در آن از ۱۱ کشوری که صنعت نشر در این کشورها درآمد ایجاد کرده گزارش می‌دهد. در این گزارش آمده ۴۶ میلیارد دلار درآمد حاصل از این صنعت است. همچنین سهم قابل توجهی صنعت نشر در حوزه حلقه اشتغال دارد.
این مقام مسئول ضمن اشاره به آمار وایپو از سال ۲۰۱۶ گفت: کشور چین میهمان این دوره از نمایشگاه کتاب ماست. در آمار وایپو آمده در این کشور ۴۶ میلیون نفر به عنوان کسانی که در صنعت نشر چین حضور دارند در حال فعالیت هستند. یعنی رقم قابل توجهی را صنعت نشر با حلقه‌های متنوعی که دارد می‌تواند در اشتغال مستقیم سهیم باشد اما تأثیرات اشتغال غیرمستقیم هم دارد که بسیار اساسی است.
کتاب و دیپلماسی فرهنگی
صالحی در بخش دیگری از سخنان خود به آتش‌سوزی در کلیسای نوتردام در فرانسه اشاره کرد و گفت: این کلیسا در ۱۸۳۱ ساخته شد اما کمتر مورد توجه بود ولی وقتی ویکتورهوگو کتاب گوژپشت نوتردام را نوشت این رمان باعث شد کلیسا مجدداً مورد توجه قرار گیرد و در سال ۱۸۴۴ بازسازی شود. هر چند این بازسازی ۲۵ سال به طول انجامید. اما سرانجام این بنا به کلیسایی مؤثر در صنعت گردشگری فرانسه مبدل شد و این نشان می‌دهد یک کتاب چگونه فرصت اقتصادی برای یک کشور ایجاد می‌کند.
وی در ادامه با بیان اینکه کتاب و صنعت نشر علاوه بر کارکردهایی که ذکر شد کارکردهای مهم دیگری دارد، گفت: کتاب به عنوان یک رسانه قدیمی در آموزش و جامعه‌پذیری تأثیرگذار است و صنعت نشر را در حوزه اقتصاد باید جدی گرفت و اگر ما از رونق تولید سخن می‌گوییم نباید کتاب را فراموش کنیم.
صالحی تصریح کرد: کتاب به عنوان یک سفیر و سفارتخانه باید مورد توجه باشد. امروز از دیپلماسی عمومی زیاد سخن گفته می‌شود زیرا پایدار و مستمر است. دیپلماسی فراگیر است و در میان دیپلماسی عمومی دیپلماسی فرهنگی و کتاب و نشر سهم اصلی را در دیپلماسی عمومی دارد و تصویری که از ما در جهان وجود دارد این است که ایران را به شاهنامه، مثنوی، ‌گلستان و بوستان، شفای بوعلی و... می‌شناسند. همان‌طور که ما ملل دیگر را به کتاب‌هایشان می‌شناسیم. خط ارتباطی وجودی و ذهنی ما با ملل دیگر از طریق کتاب است بنابراین کتاب یک سفیر سیار و فعال است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین با بیان اینکه اگر بدخواهان می‌خواهند دیوار ما را با جهان بلند و بلندتر کنند دیپلماسی کتاب است که آجرها را برمی‌دارد و دیوارها را فرو می‌پاشد، گفت: اگر کسانی می‌خواهند ملت با تمدنی چون ایران را منزوی کنند این کتاب و ارتباط با کتاب است که این توهم را از بین می‌برد. بنابراین دیوار بی‌اعتمادی، ‌تکفیر، تحریم با کتاب فرو می‌ریزد و نابود می‌شود. سابقه تاریخی بشر چنین بوده و امروز هم ما می‌توانیم در این دوره سخت که بدخواهان ایران تلاش می‌کنند کمربند تحریم را دور ما محکم‌تر کنند این کمربندها با تفکر و کتاب باز و بازتر می‌شود و این چیزی است که به نظر می‌آید در سال ۹۸ ایران باید بیشتر مورد توجه قرار دهد و آن دیپلماسی فعال فرهنگی بویژه کتاب است. ما با کاغذ جاده‌ها را ساخته و ابریشمی کرده‌ایم. امیدواریم مسیر پیش رو را هم این‌گونه پیش ببریم.
لزوم قوی‌تر شدن روابط میان دو کشور
«گوئو وی مین» رئیس هیأت چینی هم یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود، او ایران و چین را کشورهایی با تمدن دیرینه خواند که از سال‌ها قبل روابطی دوستانه میان آنان برقرار است و با اشاره به تفاهمنامه دوسویه‌ای که سه سال قبل میان مسئولان کشوری و فرهنگی دو کشور منعقد شده، گفت: «در سال 2016 رئیس جمهوری چین با رئیس جمهوری ایران دیدار کردند در این دیدار مسیر همکاری دو کشور در راه فرهنگ، آموزش، چاپ و نشر هموار شد. برهمین اساس سال 2017 دو کشور تفاهمنامه‌ای برای شرکت در نمایشگاه‌های کتاب یکدیگر امضا کردند و در همان سال ایران به‌عنوان میهمان ویژه در نمایشگاه بین‌المللی پکن شرکت کرد.»
او حضور ایرانیان در نمایشگاه کتاب چین سال 2017 را موفق خواند و گفت که هیأت اعزامی از ایران با برگزاری برنامه‌های مختلف فرهنگی اقدامات خوبی در جهت داشته‌های فرهنگی-علمی خود به مخاطبان چینی و همچنین دیگر کشورها انجام می‌دهد. «گوئو وی مین» ادامه داد:«امسال چین با پیام دوستی مردم چین میهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران است. چین و ایران کشورهای با تمدن دیرینه‌اند و سال‌هاست میان دو کشور دوستی برقرار است. با وجود گذشت 48 سال از برقراری روابط دیپلماسی میان دو کشور هم‌اکنون شاهد شکل‌گیری روابط انسانی صمیمی میان دو کشورهستیم.»
به گفته این مسئول فرهنگی چینی‌ها بواسطه ترجمه با برخی آثار ادبی کلاسیک فارسی از جمله آثاری از شاعرانی همچون فردوسی، سعدی و حافظ آشنا شده‌اند و همین مسأله منجر به شکل‌گیری پل ارتباطی و تقویت رابطه میان دو کشور شده است. «گوئو وی مین» تصریح کرد:«ما به برنامه‌های خود در این دوره از نمایشگاه توجه خاصی داشتیم و با بیش از 4هزار عنوان و 15هزار جلد کتاب از آثار کلاسیک و معاصر نویسندگان چینی در این نمایشگاه شرکت خواهیم کرد.ما هم از این فرصت برای معرفی فرهنگ خود به ایرانیان بهره خواهیم گرفت آنچنان که بیش از 50 برنامه از سوی 20 نویسنده، تصویرگر و ناشر چینی برای این ایام تدارک دیده‌ایم.»
 این مقام مسئول فرهنگی چین تأکید کرد موفقیت این هیأت در برگزاری برنامه‌هایی که مد نظر دارند تأثیر بسزایی در بهبود روابط میان دو کشور ایفا خواهد کرد. «گوئو وی مین» برلزوم قوی شدن هر چه بیشتر روابط فرهنگی میان دو کشور تأکید کرد و گفت: «روابط باید بیش از پیش قوی شود، جهان رنگارنگ و بسیار زیباست، فرهنگ‌ها متفاوتند و چاپ و نشر وظیفه انتقال فرهنگ‌ها را برعهده دارد. ما با استفاده از تجربیات یکدیگر توانسته‌ایم به سودی متقابل دست پیدا کنیم.»
 محسن جوادی، رئیس سی و دومین دوره نمایشگاه کتاب هم یکی دیگر ازسخنرانان این مراسم بود که با اشاره به شعار این دوره«خواندن توانستن است» گفت:«با این شعار نه تنها به استقبال رویداد فرهنگی بزرگ کشورمان بلکه یکی از بزرگترین رویداد‌های فرهنگی در حوزه کتاب در جهان می‌رویم، علاوه بر ۲۴۰۰ ناشر داخلی، ۸۰۰ ناشر خارجی مستقیم یا غیرمستقیم آثار ارزشمندشان را ارائه و در اختیار علاقه‌مندان کتاب قرار می‌دهند.»
رئیس سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم با تأکید بر اینکه تاریخ ایران به نام کتاب‌های بزرگ دانشمندان و حکیمان بزرگ شناخته می‌شود، ادامه داد: «خوشحالیم می‌توانیم به وسیله کتاب، دوستی و پایداری را میان ملت‌ها و دولت‌ها ایجاد کنیم.اگر برای زندگی خوب می‌کوشیم نباید از کتاب غفلت کنیم.»
سی و دومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به میزبانی مصلای تهران از امروز تا چهاردهم اردیبهشت ماه میزبان علاقه مندان به کتاب و کتابخوانی است.

24

11 تا 14

روایت غلامحسین کرباسچی شهردار وقت تهران از و کالت بهمن کشاورز از او را در «ایران» امروز بخوانید

جامعه حقوقی کشور روز گذشته به سوگ چهره‌ای  نشست که یادداشت‌ها، مقالات و مصاحبه‌هایش درباره موضوعات مختلف حقوقی برای بسیاری از مخاطبان  رسانه‌ها و خوانندگان مطبوعات آشناست. بهمن کشاورز وکیل دادگستری و حقوقدان برجسته کشور صبح دیروز  (سه‌شنبه) در 75 سالگی به علت عارضه قلبی در بیمارستان مهراد تهران درگذشت. بهمن کشاورز متولد 1323 در فاصله سال‌های 1384 تا 1390 و 1392 تا 1396 ریاست اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) را برعهده ‌داشت، او همچنین یک دوره هم رئیس کانون وکلای مرکز بود.  
بهمن کشاورز تحصیلات متوسطه را در دبیرستان‌های البرز و دارالفنون به اتمام رساند و پس از آن در رشته قضایی دانشگاه تهران و سپس فوق لیسانس جزا در دانشگاه ملی سابق (شهید بهشتی) و بالاخره رشته فوق لیسانس حقوق خصوصی در دانشگاه شهید بهشتی تحصیل کرد. او بلافاصله پس از سربازی در سال 1350 با اخذ پروانه وکالت به وکالت پرداخت و هیچ گونه شغل آزاد دیگری نداشت. هرچند کشاورز به دلیل وکالت غلامحسین کرباسچی شهردار پیشین پایتخت در جریان دادگاه موسوم به پرونده شهرداری تهران که یک سال پس از انتخابات دوم خرداد 76 و پیروزی اصلاح‌طلبان در سال 1377 برگزار شد، نزد افکار عمومی ایران شناخته شد اما یادداشت‌ها، مقالات و مصاحبه‌های مستمر و متعددش در رسانه‌ها و مطبوعات کشور از او چهره حقوقدانی ساخت که به فعالیت در پشت میز وکالت بسنده نمی‌کرد و ابعاد حقوقی موضوعات و مسائل اجتماعی و سیاسی را در رسانه‌ها مورد نقد و واکاوی قرار داد.
در گفت‌وگویــــــی روایــــــت کــــــرده «۱۶ اردیبهشت سال ۵۰ کار خود را شروع کردم و علت اینکه این تاریخ را هم دقیق به خاطر دارم این است که صبح مراسم تحلیفم بود و عصر مراسم عروسی. تقریبا می‌توان گفت از سال ۷۷ و دادگاه آقای کرباسچی مشهور شدم و اگر به یاد داشته باشید آن جلسه اولین و آخرین دادگاهی بود که برای اولین‌بار و آخرین‌بار پخش تلویزیونی داشت. اول عذرخواهی کردم و خواستم از وکیل دیگری کمک بگیرند چراکه همیشه از سیاست و هرآنچه مربوط به سیاست می‌شد، دوری کردم اما کرباسچی اعلام کرد که من فقط شما را به‌عنوان وکیل انتخاب می‌کنم و درنهایت وکالت ایشان را پذیرفتم. دادگاه‌ کرباسچی آغاز پایان دادگاه‌های عام بود؛ همچنین تقریبا می‌شود گفت از تاثیرات مثبت این دادگاه آن بود که مردم با مقوله دفاع و وکیل آشنا شدند.»
از جمله آثار بهمن کشاورز، آیین تنظیم قراردادها، آیین نگارش حقوقی و کلیات عملی علم حقوق (جلد اول و دوم)، سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت در حقوق ایران و فقه اسلام، بررسی تحلیلی قانون جدید روابط مؤجر و مستأجر مصوب 1376، متن محشای قانون و آیین‌‌نامه «اصلاح قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب معروف به «قانون احیای دادسرا، هنر دفاع در دادگاه‌های استراتژی و تاکتیک» (هنر دفاع در دادگاه جنایی ج 1) و (هنر دفاع در دادگاه حقوقی ج 2) بوده است.
صفحات 2 و 6 را بخوانید

رئیس جمهوری در حالی که سیلاب تقریباً نیمی از کشور را فراگرفته، رئیس دانشگاه تهران را مأمور تشکیل «هیأت ویژه تدوین گزارش ملی سیلاب‌ها» کرد و به همراه آن 110 سؤال را نیز مشخص کرده و از هیأت خواسته است پاسخ‌های معتبر و دقیق به آنها ارائه کنند. حسن روحانی در بهمن 1395 نیز هیأت مشابهی را برای بررسی حادثه ساختمان پلاسکو تشکیل داد. آن اقدام در فضایی که تصور می‌شد شهردار سابق تهران کاندیدای ریاست جمهوری سال 1396 و رقیب حسن روحانی است، از سوی برخی، سیاسی و اقدامی برای تضعیف شهردار تهران تلقی شد. گزارش خلاصه‌ای که از عملکرد هیأت ویژه تدوین گزارش حادثه پلاسکو در فروردین 1396 منتشر شد – بالاخص گزارش بخش حقوقی – نشان داد که مجموعه‌ای از قصورها و تقصیرها که برخی از آنها متوجه دستگاه‌های دولتی شده بود، در بروز حادثه پلاسکو نقش داشته‌اند. فضای انتخاباتی سال 1396 و عدم انتشار گزارش تفصیلی کارگروه‌های ششگانه آن هیأت که تا به امروز ادامه یافته، سبب شد بازتاب عمومی گسترده‌ای از آن گزارش ایجاد نشود، اگرچه امروز زمان مناسبی است که گزارش‌های کامل کارگروه‌های هیأت که یکی از اعضای آن خبر تکمیل شدن آنها را منتشر کرده بود، اکنون و در فضای تشکیل «هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها» منتشر شود.
«هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها» در حالی که تجربه هیأت مربوط به حادثه پلاسکو را پشت سر خود دارد، اما مأموریت بسیار دشوارتری را بر عهده دارد. حادثه سیل بسیار گسترده‌تر از رخداد آتش‌سوزی در ساختمان پلاسکو است و تقریباً نیمی از ایران را در بر گرفته است. فروریزی ساختمان پلاسکو اگرچه بازتاب ملی داشت، اما حادثه‌ای مهم برای شهر تهران و فضای عمومی آن به حساب می‌آمد. هیأت تعیین‌شده توسط رئیس جمهوری با نقطه‌ای مشخص از شهر تهران و مشخصات معینی از یک ساختمان سر و کار داشت. مسأله سیل به کلی متفاوت است و احتمالاً همین گستردگی و اهمیت سبب شده است فهرستی از 110 سؤال در 14 عرصه مختلف پیوست حکم ریاست هیأت ویژه شود تا کم و کیف کار با دقت بیشتری برای هیأت مشخص شده باشد.
هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها در شرایطی تشکیل می‌شود که جامعه ایران کم‌اعتمادتر از گذشته شده و هیأت برای جلب اعتماد مردم به دقت، اعتبار، بی‌طرفی و جدی بودن کاری که انجام می‌دهند باید زحمت مضاعفی را متحمل شوند. سیلاب ابهامات بسیاری در ذهن مردم درخصوص کارکرد نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی و سطح آمادگی‌ها پدید آورده است. مردم به یکباره و در شرایطی که کشور در خشکسالی به سر می‌برده با ابهامات جدی درباره تغییرات آب و هوایی کشور و آینده آن مواجه شده‌اند. همچنین این پرسش به صورت جدی مطرح است که سطح آمادگی و تاب‌آوری کشور تا چه اندازه است و مردم تا کجا می‌توانند به آمادگی نهادها و آینده بهبود میزان آمادگی‌ها اعتماد کنند. هیأت ویژه تدوین گزارش حادثه پلاسکو در شرایطی فعالیت خود را آغاز کرد که هنوز مرجعیت شبکه‌های اجتماعی در جامعه ایرانی به اندازه امروز نرسیده بود. شبکه‌های اجتماعی یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی جامعه ایران شده‌اند و متأسفانه شایعات و اخبار نادرست و عموماً ضداعتماد و سرمایه اجتماعی نیز در درون آنها جریان دارد. هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها تمهیدی است که برای تولید گزارشی معتبر که بر این فضای بی‌اعتمادی غلبه کند اندیشیده شده است.
هیأت همچنین به یکی از نهادهای اجتماعی که هنوز تا اندازه زیادی معتبر است متصل شده است. نهاد دانشگاه به‌عنوان جایگاه تشکیل این هیأت در نظر گرفته شده و 20 شخصیت دانشگاهی که عمده ایشان صرفاً دلمشغولی‌های علمی داشته‌اند و در مجامع علمی مرتبط شناخته‌شده هستند، حلقه واسطی شده‌اند که نهاد دانشگاه را به مسائل اساسی کشور متصل کنند. تجربه هیأت ویژه گزارش ملی حادثه پلاسکو و هیأت اخیر، دو نمونه از مراجعه نظام حکمرانی به دانشگاه برای انجام کارهای عمیق و مولد سرمایه اجتماعی است.
گستره سؤالاتی که در پیوست حکم رئیس هیأت آمده تضمین می‌کند که کار تحقیقاتی و بررسی گسترده‌ای باید درباره ابعاد مختلف مسأله سیل صورت گیرد و همین امر سبب می‌شود هیأت علاوه بر اعضای خود، به ضرورت با مجموعه گسترده‌تری از استادان، محققان و دانشجویان در دانشگاه‌های کشور همکاری کند.
دانشگاه‌های مهمی در مناطق سیل‌زده واقع‌ شده‌اند و تشکیل هیأت فرصتی است که تعاملی میان دانشگاه‌های تهران – که عمده اعضای هیأت از آنها برگزیده شده‌اند – و دانشگاه‌های استان‌ها حول بررسی یک مسأله ملی ایجاد شود. یکی از کارکردهای طرح، 110 سؤال از سوی رئیس جمهوری برای هیأت آن است که نشان می‌دهد دولت رویکردی چندوجهی با ابعاد متکثر به مسأله سیلاب دارد.
رخدادهایی بزرگ و مهم برای افکار عمومی، نظیر سیلاب، بسرعت مجموعه‌ای از مقامات دولتی سابق، اصحاب قضا و نمایندگان مجلس را به تکاپو می‌اندازد که بسرعت قضاوت کرده و در کوران حادثه و با عنایت به مطالبه مردم و رسانه‌ها، با رویکردهای اغلب تک‌علتی، درخصوص علت حادثه، شیوه تداوم و نتایج آن قضاوت کنند. توجه در 110 سؤال پیوست حکم رئیس هیأت مشخص می‌کند که حسن روحانی ابداً به این رویکردهای تک‌متغیری باور نداشته و 14 بعد متکثر سیل را برشمرده‌ و از آنها خواسته است به همه سؤالات پاسخ گویند.
پرسش‌هایی تعیین‌کننده که با توجه به ضعف‌های ساختاری کشور در زمینه اندازه‌گیری و تولید داده‌های دقیق درباره مسائل مختلف، به دست آوردن داده‌های کافی برای پاسخ گفتن به آنها دشوار است، مأموریتی دشوار به لحاظ فنی و اجتماعی پیش روی اعضای هیأت قرار می‌دهد. آنها باید بر دشواری‌های فنی و مطالعاتی برای پاسخ دادن به سؤالات غلبه کنند و در عین حال به گونه‌ای با دستگاه‌های مختلف بابت کسب این داده‌ها همکاری کنند که اعتبار و استقلال‌شان تحت‌الشعاع قرار نگیرد.
هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها، مأموریت دشوار تدوین گزارشی دقیق و توأم با پاسخگویی به سؤالات رئیس جمهوری را مد نظر دارد که البته طبق حکم، نتایج آن به مردم نیز ارائه خواهد شد.
اگر این گزارش با داده‌های دقیق، بی‌طرفی، با جامعیت مناسب و توأم با ارتباط‌ گیری مناسب با متخصصان، رسانه‌ها، سمن‌ها و مردم تهیه شود، بر سرمایه اجتماعی جامعه ایران خواهد افزود و هر نتیجه دیگری، بر کم‌اعتمادی‌ها می‌افزاید.
اعضای «هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها» اگرچه اغلب از استادان رشته‌های فنی و غیرعلوم انسانی و اجتماعی برگزیده شده‌اند، اما همگی وظایف اجتماعی و ارتباط‌ گیری با مردم را خواهند داشت. بدیهی است که ارتباط‌ گیری لزوماً توسط خود افراد صورت نمی‌گیرد ولی محتوای اطلاع‌رسانی و ارتباط‌ گیری با مردم، توسط اعضا تولید می‌شود و بنابراین سهمی در شکل دادن به افکار عمومی بر محور کمیته دارند.
باید منتظر ماند و با اعتماد به کارکرد این هیأت نگریست. سیلاب بالاخره فروخواهد نشست - علی‌رغم همه تلخی‌ها – و جامعه ایرانی که تاب‌آور زیادی در مقابل پدیده‌های طبیعی نظیر سیلاب ندارد، به نتایج این هیأت جهت شناسایی نقطه ضعف‌ها، تداخل‌های سازمانی و سیلی از کاستی‌ها و ارائه راهکارهای حل آنها امیدوار است. زنده نگه داشتن و تقویت کردن گفت‌وگوی اجتماعی بر محور سیلاب نیز می‌تواند بخشی از عناصر وظایف این هیأت باشد.
همه این‌ها مأموریت‌های دشواری است که رئیس جمهوری هیأت را موظف به پرداختن به آنها کرده است. امیدواریم اعضای هیأت بزرگی کاری را که به ایشان محول شده است دریابند و هیأت با رویکردی فعال و همه‌جانبه، مسائل مختلف را به فرصت‌هایی برای اعتمادسازی تبدیل کند.
گزارشی دقیق و معتبر زمینه‌هایی برای پیگیری و اجرایی شدن نیز می‌یابد و شایسته است هیأت ویژه به پیگیری‌های پس از تدوین گزارش نیز عنایت داشته و اصلاحات احتمالی پیشنهادی در گزارش را به عرصه اجرایی بکشاند.

احمد مسجد جامعی
عضو شورای شهر
سیلاب‌های بی‌سابقه اخیر در عین این‏که باعث ایجاد زحمت و مشقت بسیار برای کار و زندگی هموطنان شد اما روی دیگری نیز داشت و آن عبرت‌ها و تجربه‌هایی است که باید قدر آنها را بدانیم. وقوع چنین سیلاب‌هایی اگرچه در چند دهه گذشته در ایران که اسیر خشکسالی‌های شدید بوده کمتر اتفاق افتاده اما بی‌سابقه نیست. نگاهی مختصر به طول و ارتفاع پل‌های تاریخی و سربندهای کهن بخوبی حجم و ارتفاع سیلاب‌های گذشته دور را نشان می‌دهد. طرفه آنکه در بسیاری از مناطق بناهای با استحکامات جدید آسیب‌های جدی دیده و در معرض تخریب قرار گرفته اما آن بناهای خشت و گلی کهن همچنان استوار ایستاده‌اند. اگرچه نقش تغییرات اقلیمی، افزایش گرمایش زمین و رفتار ناسنجیده ما در برابر طبیعت و محیط زیست را در این اتفاقات نمی‌توان نادیده گرفت اما باید پذیرفت که در تمام این سال‌ها به شکلی پیوسته و حتی برنامه‌ریزی شده به حریم رودخانه‌ها که همان خانه طبیعی رود است دست درازی و در کنار آن ساخت و ساز کردیم غافل از آنکه رود حریم خانه خود را فراموش نمی‌کند و روزی آن را پس خواهد گرفت. درختان جنگلی را بی‌حساب و کتاب قلع و قمع کرده‌ایم و به جای آن حتی درختی هم نکاشته‌ایم. این هنر نظام مدیریت بحران است که می‌باید با پیش‌بینی‌های لازم از ساخت و سازهای بی‌قاعده و تخریب مراتع و جنگل‌ها و بالاخره وقوع چنین بلایایی جلوگیری کند. نباید فراموش کنیم که می‌توان سیل را مهار و هدایت کرد. شاید مهم‌ترین تفاوت سیل با زلزله در این است که برخلاف زلزله که زمان و مکان نامشخصی دارد بارش‌های پیوسته و شدید را می‌توان از مدت‌ها قبل پیش‌بینی کرد و مکان‌های آسیب‌پذیر و در معرض خطر را مشخص کرد و اقدامات پیشگیرانه را انجام داد. البته مدیریت بحران سیل و زلزله یک فرآیند چند ساعته یا چند روزه نیست بلکه فرآیندی طولانی است که مردم و مسئولان در آن سهمی دارند.
این تجربه در کنار تجربه زلزله بم، ورزقان و اهر و زلزله سرپل ذهاب نشان می‌دهد که مدیریت بحران نظامی به هم پیوسته و بیشتر بر جذب مشارکت‌های مردمی است بر خلاف درکی که از قبل در این خصوص وجود داشت و فقط سازمان‌های دولتی و رسمی و شخصیت‌های حقوقی را در سند جامع مدیریت بحران جای می‌داد. امروز می‌دانیم که مواجهه متمرکز و تک سویه با بحران توسط دولت و ارگان‌های رسمی امکان‌پذیر نیست. امروزه تمام هنرمندان، بازیگران، ستاره‌ها، سمن‌ها، مؤسسات خیریه، ورزشکاران بخشی غیرقابل انکار در نظام مقابله و امداد‌رسانی هستند. در بازار وکیل شیراز وقتی سیل جاری شد سیلاب نتوانست به درون بسیاری از مغازه‌ها راه یابد. زیرا سطح مغازه‌ها یکی دو پله از سطح بازار بالاتر بود و این نشان می‌دهد زمانی که بازار وکیل را می‌ساختند به فکر چنین بحران‌هایی بوده‌اند. با این همه وقتی سیل سرازیر شد اهالی شهر با خوشرویی درب خانه‌های خود را به روی میهمانان نوروزی سیل‌زده گشودند، تعمیرگاه‌ها، اتومبیل‌های خسارت دیده را رایگان تعمیر کردند و مراکز اقامتی پذیرای سیل‌زدگان شدند. اینها بخشی از اسکان اضطراری پس از بحران است که توسط مردم انجام شد بدون آنکه کسی از آنها بخواهد. سیل کمک‌های نقدی مردم به هلال احمر در هیچ سندی پیش‌بینی نشده است در حالی که در زمانی کوتاه از مرز هزارها میلیارد ریال گذشت.
کاروان کمک‌های غیرنقدی مردم برای سیل‌زده‌ها جریانی باسابقه است که پیشتر نیز در وقوع زلزله‌های مرگبار شاهد آن بوده‌ایم اما سازماندهی این ظرفیت اجتماعی و کمک‌های مردمی توسط نهادهای مسئول هنوز به آن حدی که باید، نرسیده و این نشان می‌دهد که دستگاه‌های مدیریتی بایستی در این زمینه بیشتر فعالیت کنند. حتی در سند دو فوریتی پیشنهادی شهرداری تهران برای کمک به سیل‌زدگان این نکته پیش‌بینی نشده بود. در حالی که مهم‌ترین کار مدیران شهری فراهم‌سازی زمینه مشارکت شهروندان برای حل مشکلات است. از این روست که شورایاری‌ها، سمن‌ها و شهرداری‌ها، سه ضلع مثلثی هستند که حلقه مدیریت را کامل می‌کنند و از سه ضلع مذکور دو ضلع مستقیماً و یکی با واسطه به مردم مربوط می‌شود.
نشانه‌های همبستگی و اتحاد ملی را در این ایام می‌توانیم در جای جای میهن عزیزمان ببینیم. نخستین کاروان‌های امدادی از مناطق زلزله‌زده سرپل ذهاب که خود هنوز در کانکس زندگی می‌کنند برای سیل‌زدگان گلستان فرستاده شد. کاروان‌های بعدی از مازندران، گیلان، آذربایجان و کردستان و سیستان و استان‌های دیگر نیز به راه افتاد.  البته پایتخت‌نشینان علاوه بر کمک‌های لجستیکی نقش قابل توجهی در این عرصه داشتند. در زلزله بم هنگامی که تعدادی از هنرمندان کشورمان همچون آقای نصیریان و شهرام ناظری در محل حادثه در کنار آسیب‌دیدگان حاضر شدند موجی از احساسات پاک پدید آورد که با هیچ معیاری جز اخلاق و همدلی قابل سنجش نبود. هنوز جامعه فرهنگی و هنری کارهای بزرگتری در پیش دارد. حضور آنان در مراکز دریافت کمک‌های مردمی تنها بخش کوچکی از رسالت آنهاست. بنیادی که استاد شجریان در بم از خود به یادگار گذاشت، نمونه‌ای از این آینده نگری است که جا دارد در آینده برای چنین مناطقی نیز چنان کارهایی صورت گیرد.
 کولبرهایی که هنرشان را در بالا رفتن از صخره‌ها برای کسب لقمه‌ای نان آموخته‌اند در کمک‌رسانی به روستاهای سیل‌زده‌ای که امکان ارتباط از طریق جاده‌ها و راه‌های ارتباطی را نداشتند پیش قدم شدند. آن طلبه جوان عالم سپیدموی ترکمن را به دوش گرفت تا از خطر برهاند. آن بزرگواری که پشت خود را به سکویی تبدیل کرد تا در حد توان کمکی باشد برای سیل‌زدگان تا سوار بر کامیون‌ها شوند و به تنها چیزی که نمی‌اندیشید، دوربین فیلمبرداری بود که این روزها در دست هر کسی است و همه اینها نوعی از همیاری مردمی  را رقم زد.
شاید هیچ تصویری به اندازه یزله و آواز عربی جوانان خوزستانی و حمیدیه پس از ایجاد سیل بند تأثیر‌گذار و الهام بخش نبود: «شط را به گریه انداختیم و گریه نکردیم بلکه ایستادیم.»
در کنار این اتفاقات زیبا تجربه‌های دیگری نیز آموختیم. پای کار آمدن وزیر ارتباطات و تلاش همکاران این وزارتخانه در ایجاد ارتباط با مناطق سیل‌زده دیدنی بود. همه خسارت‌ها مالی نیست. حرکت زیبای ناشران تهرانی که چندین هزار جلد کتاب و قدری اسباب بازی برای کودکان و نوجوانان ارسال کردند با استقبال بسیار مواجه شد. با این تلاش همه مردم ایران همراه سیل‌زده‌ها بودند و باعث شدند تا حسی ملی در همه هموطنان شکل بگیرد تا ذره‌ای از سیل‌زده‌ها جدا نباشیم. نقش شبکه‌های اجتماعی در اطلاع‌رسانی در تمام مراحل امداد و نجات و مدیریت بحران بی‌بدیل بود. مگر می‌شد بدون این شبکه‌های اجتماعی از حال و روز هموطنان سیل‌زده آگاه شد و امداد‌رسانی کرد؟ مگر می‌شد بدون این شبکه‌های اجتماعی به مردم در معرض سیل در استان‌های گلستان و لرستان و خوزستان و ده‌ها استان دیگر هشدار داد؟ شبکه‌های اجتماعی که در هیچ سندی از جمله سند جامع مدیریت بحران نامی هم از آنها به میان نیامده است.
بگذریم از اینکه حتی در چنین شرایطی کسانی دنبال ماهی گرفتن از سیل بودند و سرانجام از یاد نبریم کسانی که همه دارایی‌های یک عمر تلاش خود را در یک آن از دست داده‌اند و طبیعی است که عصبانی باشند و چه بسا پرخاش هم بکنند اما شایسته نیست که در جواب آنان ما نیز تند شویم. به هر حال خوب است که مسئولان نهادهای دولتی و رسمی کار خود را بزرگتر از تلاش دست جمعی هموطنان ندانند و از آماده‌سازی شرایط برای مشارکت همه‌جانبه غافل نشوند و آن را ناچیز نشمارند. سیل اخیر با همه مشکلاتی که به وجود آورد میزان توانایی ما را در مقابله با بحران نشان داد و این درسی است که نباید از آن غافل ماند. درست است که سیل سرانجام فرو می‌نشیند اما از یاد نبریم که گل و لای و تخریب ناشی از آن نیاز به همیاری مستمر برای بازسازی دارد.

آیت‌الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتایی مسابقه تلویزیونی «برنده باش» را مصداق قمار دانسته است.
به گزارش تسنیم، سؤال مطرح شده در این استفتا این گونه بوده: «مسابقه‌ای حضوری با عنوان «مسابقه بزرگ برنده‌باش» از طریق شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی ایران در حال اجرا و پخش است که به شرکت‌کنندگان در این مسابقه به ازای پاسخ صحیح به هر سؤال، مبلغ قابل توجهی به صورت پلکانی (تا سقف 100 میلیون تومان) اعطا می‌کند که با کمک مجری برنامه و فرصت‌هایی که در اختیار هر شرکت‌کننده قرار می‌گیرد، مبلغ جایزه غالباً از 5 میلیون تومان کمتر نیست. شرط حضور در این برنامه خرید سؤال و پاسخ درست به آنها از طریق یک اپلیکیشن مخصوص است و در صورت درست بودن جواب‌ها، در یک رقابت فشرده، 4 نفر به مسابقه حضوری دعوت خواهند شد. آیا برگزاری این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکت در این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکت کننده، مالک شرعی جایزه خواهد شد؟ آیت‌الله مکارم شیرازی پاسخ داده‌اند: «بسمه ‌تعالی- این کار قمار است و کسانی که شرکت می‌کنند، مالک آن جوایز نمی‌شوند. همیشه موفق باشید.» گفتنی است این مسابقه با اجرای محمدرضا گلزار و از شبکه 3 تلویزیون پخش می‌شود.