پنجشنبه گذشته، برخی از معلمان در اردبیل، ارومیه، مشهد، سنندج، کرمانشاه و چند شهر دیگر در اعتراض به پرداخت نشدن مطالباتشان دست به اعتراض زدند. این تجمع در مقابل ساختمان اصلی آموزش و پرورش استان‌ها برگزار شد. اعتراضاتی که البته در رسانه‌ها هم بازتاب داشت و اصلی‌ترین درخواست تجمع‌کنندگان هم پرداخت حقوق معوقه‌شان بود. حقوق و دستمزد پایین، ناکارآمدی بیمه‌های شاغلان و بازنشستگان و دسترسی به آموزش رایگان کیفی از دیگر درخواست‌های معلمان از مسئولان آموزشی کشور است. معلمان حاضر در این تجمع اعلام کردند که حقوق آنها چند ماه به تعویق افتاده است و همین میزان به هیچ عنوان کفاف زندگی را نمی‌دهد. فرهنگیان همچنین خواهان اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان در سال جدید شدند. معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش‌ و پرورش درباره مطالبات معلمان به خبرنگار «ایران» می‌گوید: مطالبات معلمان بسیار زیاد است. البته تمام مطالبات آموزش‌ و پرورش شامل مطالبات نیروهای خدماتی، پیمانی، رسمی و حق‌التدریس که از سال ۹۶باقی‌مانده بود، احصا کرده‌ایم و تخصیص‌ها تا حدودی صادر شده است. در مجموع 703 میلیارد تومان برای تخصیص بخشی از مطالبات از سوی سازمان برنامه و بودجه به خزانه داده شده است اما خزانه به خاطر مشکلات نقدینگی هنوز نتوانسته به ما پولی پرداخت کند. اگر این میزان بودجه به وزارت آموزش و پرورش برسد ما می‌توانیم بخش عمده‌ای از مطالبات معلمان را پرداخت کنیم.
الهیار ترکمن با اشاره به اینکه ما پیگیر این موضوع هستیم تا خزانه چک را در وجه آموزش و پرورش صادر کند، می‌گوید: هر روز یا خودم یا وزیر پیگیر این موضوع هستیم، چندین بار به خزانه مراجعه کردیم و مشکلات همکاران را به اطلاع مسئولان رسانده‌ایم. ما هم قبول داریم که این حق معلمان است و باید بزودی پرداخت کنیم اما مشکل وزارت آموزش و پرورش نیست. در ماه بهمن به سر می‌بریم و چون مصادف با پرداخت عیدی است، شرایط خزانه از لحاظ نقدینگی خاص است، ولی پیگیر هستیم که در اسرع وقت بتوانیم این مطالبات را پرداخت کنیم.
به‌گفته وی مسئولان آموزش و پرورش از مسئولان اقتصاد و دارایی این درخواست را داشته‌اند تا این بودجه را بتدریج در اختیار ما قرار دهند تا بتوانیم بخشی از مطالبات را بدهیم.
معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش‌ وپرورش با اشاره به اینکه موضوع رتبه‌بندی معلمان را در دستور کار داریم، اظهار می‌کند: طرح رتبه‌بندی در کمیسیون دولت مطرح شده است اما به‌دلیل چند اشکال که در متن وجود داشت این طرح به کمیسیون اجتماعی دولت بازگردانده  شده است. همکاران در دولت مشغول برطرف کردن ابهامات هستند و تمام تلاش خودمان را می‌کنیم تا این طرح امسال تصویب شود. از تمام مسئولان تصمیم‌گیرنده برای اجرای طرح رتبه‌بندی می‌خواهم کمک‌ کنند تا رتبه‌بندی به‌طور علمی انجام شود تا بخشی از مشکلات معلمان حل شود.
الهیار ترکمن افزود: رتبه‌بندی فرهنگیان در جهت ارتقای کیفیت، عملکرد و تعیین صلاحیت‌های معلمان مورد توجه قرار می‌گیرد و هر معلمی که صلاحیت‌های حرفه‌ای را داشته باشد طبیعتاً از مزایای بیشتری بهره‌مند خواهد شد در واقع هدف اصلی رتبه‌بندی فرهنگیان افزایش حقوق نیست، اما منجر به افزایش حقوق هم خواهد شد.

ندا سیجانی
خبرنگار
گروه «مُقام» از کشور آذربایجان، نخستین گروه موسیقی بخش بین‌الملل در سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر بود که شامگاه چهارشنبه 24 بهمن ماه در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه رفت؛ اجرایی که ازاستقبال خوبی برخوردار بود. صاحب پاشازاده سرپرست این گروه موسیقی و نوازنده ساز تاراست که همزمان با اجرای این گروه، پدر این هنرمند - آقاوردی پاشایف- نیز با ارکستر ملی ایران در تالار وحدت اجرای برنامه داشت. قرار بود صاحب هم در این برنامه شرکت داشته باشد اما به‌دلیل همپوشانی و همزمانی این دو برنامه میسر نشد. پاشازاده می‌گوید: «بیش از50 کنسرت درسرتاسر دنیا و در کشورهایی چون ترکیه، آلمان، فرانسه، ایتالیا، چین، امریکا، روسیه، سوئد و نروژ برگزار کرده‌ام و تقریباً 20 بار هم به کشور ایران آمده‌ام و در شهرهای مختلفی چون اصفهان، شیراز، تبریز، مازندران و... به اجرای برنامه پرداخته ام.» او همچنین بارها با ارکستردولتی جمهوری آذربایجان به ایران سفر کرده و سلو نوازی داشته است. این گروه در کنسرت چهارشنبه شب علاوه براجرای کارهای آذری چون «ساری‌گلین»، «حیراتی»، قطعه «مرغ سحر»ساخته زنده‌یاد مرتضی نی داوود را با خوانندگی آبگل میرزا علی اف به زبان آذری و همچنین قطعه «حیدربابا» سروده شهریار، شاعرپرآوازه و پارسی گوی آذری زبان را به اجرا درآورد که بسیار مورد استقبال قرارگرفت. البته او بنا داشت قطعه «سپیده» اثر زنده‌یاد محمد رضا لطفی را هم اجرا کند که اینچنین نشد. گفت‌و‌گوی «ایران» با صاحب پاشازاده سرپرست گروه موسیقی مُقام را درادامه می‌خوانید:
ارزیابی شما از برگزاری جشنواره‌های موسیقی فجر در ایران چیست؟
طی سال‌هایی که از برگزاری جشنواره موسیقی فجر می گذرد، گروه‌ها وهنرمندان بزرگی از کشور آذربایجان دراین جشنواره شرکت و حضور داشته‌اند از هابیل علی اف گرفته تا رامیز قلی اف و... من نیز سعادت داشتم در سن جوانی دراین جشنواره شرکت کنم و سلو بنوازم و حتی جایزه جشنواره را هم دریافت کنم. جشنواره موسیقی فجر در این سال‌ها رشد بسیار خوبی داشته و با حضور گروه‌های معتبر از کشورهایی چون فرانسه، چین و... سطح کیفی آن ارتقا یافته است، البته نه فقط جشنواره موسیقی فجر بلکه به‌طور کلی جشنواره‌های هنری فجر پیشرفت خوبی داشته‌اند. پیش ازشرکت دراین جشنواره من در آلمان بودم و ازآنجا به ایران آمدم، وقتی به دوستان آلمانی گفتم می‌خواهم در این جشنواره شرکت کنم هنرمندان آلمانی بخوبی با این جشنواره آشنا بودند و برایشان ناآشنا نبود. من و دیگر آذربایجانی‌ها بسیارخوشحال و مفتخریم که به این جشنواره دعوت شده‌ایم.
اشتراکات و تبادلات فرهنگی و هنری بین ایران و جمهوری آذربایجان چقدر دراین باره مؤثر بوده است؟
بین کشور ایران و جمهوری آذربایجان اشتراکات فرهنگی عمیق و ریشه‌داری وجود دارد و از زمانی که به یاد دارم رادیو آذربایجان موسیقی ایرانی پخش می‌کرد و همین امر سبب شد با موسیقی ایرانی آشنا شوم. استاد شجریان هنرمندی نام آشنا و محبوب در جمهوری آذربایجان است و بسیاری به او علاقه‌مندند. من حتی آثار پسر ایشان را هم دنبال می‌کنم و بسیار دوست می‌دارم. همچنین آثاردیگر هنرمندان بزرگ ایران چون جلیل شهناز و حسین علیزاده را گوش می‌کنم و لذت می‌برم. آقایان کیوان ساکت نوازنده تار و اردشیر کامکار نوازنده کمانچه هم از دوستان خوب من هستند. بنابراین، این ارتباط فرهنگی و نزدیکی بین این دو کشور وجود دارد و خواهد بود. موسیقی ایرانی در درون ما ریشه دارد چرا که موسیقی زبان مشترک و بین‌المللی دردنیا است و در مرزها محصور نمی‌شود.
باتوجه به شناخت و آشنایی شما با هنرمندان ایرانی چرا تا به امروز کنسرت مشترکی برگزار نکرده‌اید؟
بسیارعلاقه‌مند هستم این اتفاق بیفتد. البته آقای کیوان ساکت با استاد رامیز قلی اف اجرای مشترک داشته و من نیز با دوستانی چون کیوان ساکت، اردشیر کامکار و حسین علیزاده اجراهایی خصوصی داشته‌ام اما به‌صورت یک کنسرت بزرگ در کنار هم کار نکرده‌ایم. مطئمن هستم اگر این کنسرت برگزار شود یک برنامه بسیار زیبا و فوق‌العاده خواهد بود.
از نگاه شما چه تفاوتی بین تار ایرانی و تار آذربایجان وجود دارد؟
کارکرد تار ایرانی و تار آذری اگرچه یکی است اما صدادهی این دو متفاوت است. همچنین به لحاظ استفاده فیزیکی، در جمهوری آذربایجان ما تار را روی سینه  می‌گذاریم و می‌نوازیم اما تار ایرانی روی زانو نواخته می‌شود، کما اینکه تعداد سیم‌های آنها نیز متفاوت است. من به کارهایی که با تار و سه‌تار ایرانی نواخته شده بسیار گوش می‌کنم و بهتر است بگویم اگرچه این سازها شبیه یکدیگر هستند اما هر کدام ظرافت‌ها و ظرفیت‌های خاص خود را دارند. به‌طور مثال سازهای ایرانی در پرده‌های مختلف نواخته می‌شود اما در سازهای آذری این‌گونه نیست؛ به‌طور کلی همه این سازها زیبا هستند و علاقه‌مندان خود را دارند.
اختلاف نظردرخصوص ثبت تار به اسم ایران یا جمهوری آذربایجان بسیار است اما به نظر شما خاستگاه ساز تار به کجا برمی‌گردد؟
پاسخ به این سؤال دشوار است اما این را می‌دانم ساز تار تاریخ دیرینه‌ای دارد و در آثار شاعرانی چون نظامی گنجوی، خاقانی شروانی، قطران تبریزی، محمد فضولی و... به این ساز اشاره شده است.
مقام‌های موسیقی درایران با مقام‌های موسیقی کشور آذربایجان چه شباهت و تفاوت‌هایی دارد؟
موسیقی ایرانی در دستگاه‌هایی چون بیات اصفهان، بیات ترک، بیات شیرازو... نواخته می‌شود و در آذربایجان هم کم و بیش این گونه است منتها با کارکردهای متفاوت و البته محدودتر؛ به‌طورمثال بیات اصفهان در آذربایجان کاربرد بسیار محدودی دارد اما در موسیقی ایرانی عرصه بسیارگسترده تری دارد. در واقع اسامی مشترک است اما تفاوت‌هایی وجود دارد.
موسیقی ایرانی در این سال‌های اخیر با نوآوری و تلفیق همراه بوده آیا در موسیقی آذربایجان هم این‌گونه است؟
بله. درموسیقی کشور ما هم کارهای تلفیقی بسیار انجام گرفته است و در کارهایمان از آثار موزیسین‌های بزرگ چون چایکوفسکی، برامس، بتهوون و شوپن کمک می گیریم و دراجرا در کشورهایی چون ایتالیا، مجارستان، اتریش و... مانند موسیقیدانان و نوازندگان آن کشورها نواخته‌ایم که حتی موجب تعجب آنها شده است. ما از آثار بزرگان موسیقی غرب در تدریس و نوازندگی بهره می‌بریم و در ساخت آثار موسیقی از اطلاعات آنها استفاده می‌کنیم.
کشور ایران مهد شعر و ادبیات و هنراست، چه میزان از فرهنگ و ادبیات ایران الهام گرفته‌اید؟
من آثار شاعران ایرانی چون نظامی گنجوی، سعدی، فردوسی و حافظ را خوانده‌ام و آشنایی دارم و از اشعار شعرای آذری زبان چون شهریار بسیار بهره برده‌ام و بسیار محبوبیت دارند. اصولاً زبان فارسی زبان شعر است به همین دلیل ایران مهد شعرای بزرگ است. البته ناگفته نماند ادبیات و موسیقی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند وهر موسیقیدان ملزم است که با ادبیات کشورش آشنا باشد و از آن تأثیر بگیرد.
آیا نگاه سیاسی بر ارتباط فرهنگی کشور‌ها اثر‌گذار است؟
اصولاً موسیقیدان کاری به سیاست ندارد و در سفر به سایر کشورها نیز دیده‌ام موسیقی از سیاست به دور است. من نیز به‌عنوان یک موزیسین تلاشم براین است که ازسیاست دوری کنم و از زیبایی آن بهره ببرم که می‌تواند در زندگی تأثیرگذار باشد.
موسیقی ایران درعرصه بین‌الملل چه جایگاهی دارد؟ چه به لحاظ موسیقی‌سازی و چه موسیقی آوازی؟
به عقیده من موسیقیدانان ایرانی – نوازنده و خواننده- توانسته‌اند خود را به دنیا معرفی کنند. من به هر کشوری که سفر می‌کنم آثاری از موسیقی ایرانی اجرا و شنیده می‌شود. چندی پیش به ازبکستان رفته بودم قرار بود نخستین جشنواره بین‌المللی مقام در این کشور برگزار شود که اتفاقاً یک گروه ایرانی به‌ نام «نستار» دراین جشنواره شرکت داشت و مقام دوم را کسب کردند. در سمرقند هم با یک خواننده بسیارخوب ایرانی آشنا شدم که صدای زیبایی داشتند، حتی در جشنواره‌ای که در ژاپن برگزار شد هنرمندان موسیقی ایرانی شرکت داشتند و در همه جا با احترام از موسیقی ایرانی یاد می‌شود.
آیا تدریس موسیقی هم در ایران داشته‌اید؟
بله. درتهران و تبریز مسترکلاس برگزار کرده‌ام که البته پیش از من هنرمندان بسیاری در ایران حضور و تدریس داشته‌اند. از نگاه من موسیقی زبان ندارد و آزاد است. وقتی نواختن ساز هنرآموزان را با 20 سال گذشته مقایسه می‌کنم می‌بینم که سطح نوازندگی آنها بسیار تغییر کرده و رشد بسیار خوبی داشته‌اند و این پیشرفت را می‌توان در تارنوازی آنها مشاهده کرد. اما یک زمان یک هنرآموز از جیب خود هزینه می‌کند تا موسیقی بیاموزد و یک زمان دولت این هزینه را برعهده می‌گیرد و ازما می‌خواهد آموزش بدهیم و چه خوب است که با حمایت دولت این آموزش‌ها صورت بگیرد.
نظر شما در مورد ارکسترهای موسیقی ایران چیست؟
بسیار خوب است البته پیشتر با آقای فرهاد فخرالدینی آشنایی داشتم و قرار بود یک کنسرت مشترک داشته باشیم که برنامه‌ای پیش آمد و این اتفاق میسر نشد، اما همچنان مشتاق هستم این همکاری صورت بگیرد و بهتر است بگویم یکی از آرزوهای من است.


بــــرش
فانوس موسیقی در پایتخت روشن شد

سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر از روز چهارشنبه 24 آبان ماه در7 سالن پایتخت افتتاح شد؛ آغازگر این مراسم اجرای ارکستر ملی ایرانی بود که در دو بخش ایرانی و آذربایجانی در تالار وحدت روی صحنه رفتند. سید محمد مجتبی حسینی معاون امورهنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی ترابی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، غلامعلی حداد عادل، شاهین فرهت دبیر سی‌وچهارمین جشنواره موسیقی فجر و علی اکبر صفی‌پور مدیرعامل بنیاد رودکی در این برنامه حضور داشتند و قطعه بی‌کلام «سرود گل» و قطعات «پیروزی» و «رزم‌آوران» ساخته همایون رحیمیان با خوانندگی اسفندیار قره‌باغی و «پیروزی خرمشهر» و «نوروز در سنگر» از آثار همایون رحیمیان نیز اجرا شد. سپس جواد آزاده با پیانو قطعه‌ای از جواد معروفی را برای نخستین بار اجرا کرد. بخش آذری این کنسرت هم به رهبری آقاوردی پاشایف و خوانندگی سامیر جعفراف با اجرای قطعاتی چون «عسگرین نغمه سی» از اوزیر حاجی بیلی، «اولری وارخانه خانه» اثر فکرت امیرف، «قزلارین رقصی» از کاراکارایف، «قایتاقی» از نیازی، «سنده قالماز» اثر توفیق قلی‌اف، «وطن نغمه‌سی» اثر نیازی، «والس» از کاراکارایف، «سوگیلی جانان» اثر اوزیر حاجی بیلی و «آیریلیق» از علی سلیمی اجرا شد. در پایان نیز رهبر آذربایجانی قطعه «ای ایران‌ ای مرز پرگهر» را اجرا کرد. در سانس دوم تالاروحدت نوازندگان اهل اسلوونی اجرای برنامه داشتند. تریو کلاسیک «امئل» بر اساس تم امسال جشنواره فجر که اجرای آهنگسازان ایرانی است قطعه‌ای را از شاهین فرهت (آهنگساز و دبیر سی‌وچهارمین جشنواره موسیقی فجر) برای حاضران نواختند.
در تالار رودکی هم تکنوازی پیانو آرپینه ایسرائیلیان با اجرای قطعاتی از فردریک شوپن، کلوددبوس و... اجرا شد.در سانس دوم تالار رودکی نیز ارکستر سمفونیک «رسانه هنر» به رهبری امیرپدرام طاهریان روی صحنه رفت. گروه موسیقی همایون پرنیا نیز با اجرای ۹ قطعه موسیقی نخستین روز از جشنواره موسیقی فجر در تالار ایوان شمس را آغاز کرد.
فاضل جمشیدی، خواننده این گروه در سخنانی اظهار داشت: بعد از ۱۰ سال به‌خاطر برخی تغییرات صورت‌گرفته به جشنواره آمده‌ایم. به نظر می‌رسد که امسال نگاه جامع‌تری به هنر آهنگسازی و آهنگ‌سازان وجود دارد که اتفاق خوبی است.
حسین پرنیا، سرپرست گروه و آهنگساز نیزخاطرنشان کرد: جشنواره‌های هنری فرصت خوبی هستند برای اینکه مسئولان فرهنگی کشور دغدغه هنر و فکر داشته باشند. فرصت خوبی است که کارهای جدی و فکری موسیقی شنیده می‌شود، به‌گوش مردم رسانده شود. من معتقدم این دست از جشنواره‌ها باید مسیری را طی کنند که رایگان باشد و نیاز نباشد که مردم بلیت بخرند. در پایان این اجرا، به‌دلیل درخواست برخی حاضرین قطعه گل پونه‌ها نیز با وجود اینکه خارج از جدول اعلام‌شده بود، اجرا شد. رنگ شادمانی موسیقی نواحی در جشنواره موسیقی فجر دربخش مخصوص موسیقی نواحی جشنواره سی و چهارم موسیقی فجر که در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد در شب نخست گروه «راست موغام تبریز» و «زندگی مازندران» اجرای برنامه داشتند.
اولین اجرای برج آزادی هم به گروه «خنیاگران خیام» تعلق داشت. سرپرستی این گروه را صمد برقی و خوانندگی آن را مهدی تفکری برعهده داشت.در این کنسرت تصنیف‌ها و قطعات موسیقی سنتی همچون تصنیف «خیال محال» در دستگاه همایون، قطعه چهار مضراب و تصنیف «ذوق مستی» اجرا شد.در برج میلاد تهران هم بهنام بانی اولین اجرای پاپ سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر را رقم زد.
دومین روز جشنواره موسیقی فجر
 در دومین روز از سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر ارکستر سازهای ملی ایران به رهبری علی اکبر قربانی و خوانندگی وحید تاج در سانس نخست تالار وحدت آثاری از فرهاد فخرالدینی، علی تحویدی، جواد لشکری را اجرا کردند.از نکات قابل توجه این برنامه تقدیم یکی از قطعات کنسرت با نام «موج» به محمدرضا شجریان توسط وحید تاج بود.
آنسامبل آتلاس از کشور دانمارک اجرای دوم تالار وحدت بود که این گروه در برنامه خود و طی دو بخش به اجرای قطعات «تریو بادی چوبی، اپوس ۲۴» اثر شاهین فرهت، «کوینتت بادی، اپوس ۴۳» اثر کارل نیلسن، «افسوس برای کویینتت» اثر امیر مهیار تفرشی‌پور، «تریو بادی چوبی، شماره ۱» اثر هرمز فرهت و «سکستت» اثر فرانسیس پولانک پرداختند.
 ارکستر زهی «آرکو» به رهبری ابراهیم لطفی بخش نخست اجرای تالار رودکی را برعهده داشت.
سیمون آیوازیان و بابک ولی‌پور دو هنرمند موسیقی کشورمان همزمان با دومین از برگزاری سی و چهارمین جشنواره موسیقی در تالار رودکی تهران تاریخچه گیتار کلاسیک را در یک کنسرت پژوهشی برای مخاطبان مرور کردند. آیوازیان در این برنامه برای همیشه از اجرای برنامه‌های زنده خداحافظی کرد. در تالار ایوان شمس تهران هم گروه «همنوازان سایه» به سرپرستی محمد امین اکبرپور یکی از بهترین و با کیفیت‌ترین اجراهای جشنواره را تا پایان روز دوم رقم زد.در این کنسرت تعدادی از آثار دو هنرمند پیشگام موسیقی کشورمان از جمله زنده یاد محمدرضا لطفی و زنده یاد پرویز مشکاتیان به‌همراه آثاری از محمد امین اکبرپور پیش روی مخاطبان قرار گرفت که به‌دلیل تسلط گروه روی قطعاتی که تمرین کرده بودند این مجموعه برنامه‌ها با استقبال تماشاگران مواجه شد.
گروه موسیقی عرفانی «انوار تربت جام» شادیانه‌های منطقه تربت جام را روی صحنه بردند. محمد فاروق درپور خواننده و نوازنده دو تاراین گروه درباره بخش موسیقی اقوام در جشنواره فجر گفت:«ما در سال‌های گذشته هم با مرحوم پدرم استاد درپور در این جشنواره حضور داشتیم. اجرای موسیقی اقوام در پایتخت به معرفی موسیقی یک منطقه و بهتر معرفی شدن هنرمندان آن کمک می‌کند.» در بخش پاپ هم شهاب مظفری و گروه موسیقی سون اجرای برنامه داشتند.

مریم شهبازی
خبرنگار
تولد در خانواده‌ای فرهنگی با مادری معلم و پدری که نخستین مدیر تماشاخانه سنگلج بوده و از سویی رفت و آمد با بزرگان سینما و تئاتر کشورمان را از خوش شانسی‌های زندگی‌اش می‌داند. پنج-شش سال بیشتر نداشته که بنابر پذیرفته شدن پدر برای بورسی مطالعاتی عازم پاریس می‌شوند و برای نخستین مرتبه قدم به «کمدی فرانسز» و «اپرای پاریس» می‌گذارد. هرچند که این مأموریت‌های کاری پدر بازهم ادامه می‌یابد، آنچنان که کمی بعد از بازگشت به تهران، روانه دزفول و دو سال بعد هم تا سال‌های پایانی دبیرستان او ساکن اهواز می‌شوند. سال‌هایی که شاید دیگر دسترسی چندانی به امکانات فرهنگی نداشته اما همین بهانه‌ای می‌شود برای آنکه به لطف شرایط خانواده غرق کتابخوانی و دنیای خیال انگیزش شود. حالا که مدت‌ها از آن دوران گذشته و ناهید طباطبایی، نویسنده، مترجم، فیلمنامه نویس و مدرس داستان‌نویسی کشورمان تازه قدم به دهه ششم زندگی‌اش گذاشته، وقتی یاد سال‌های جوانی و روزهایی می‌افتد که قدم به دانشکده هنرهای دراماتیک می‌گذارد باز هم از خوش شانسی دیگری می‌گوید که روزگار پیش روی او گذاشته و آن تحصیل در محضر استادانی همچون کسرایی، بیضایی، دولت آبادی و حکیم رابط است، هر چند که کمی بعد درگیر انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها و خانه نشینی کوتاه مدت تا ادامه تحصیل مجدد می‌شود. در همان دوران با وجود سن و سال کم در همکاری با مؤسسه فرهنگی رواقی برای تدوین فرهنگ لغات شاهنامه، تاریخ بیهقی و... با استاد محمدمختاری هم اتاق می‌شود و نکات بسیاری از او می‌آموزد. اولین مجموعه داستانش را همزمان با کار در یک سازمان صنعتی و مدیریت کتابخانه آن می‌نویسد، با پایان همکاری پانزده ساله‌اش نوشتن را جدی‌تر دنبال می‌کند، آنچنان که طی تمام این بیست و پنج سالی که از فعالیت او در حیطه ادبیات می‌گذرد بیش از بیست عنوان کتاب نوشته و ترجمه کرده. طباطبایی این روزها فعالیت در حوزه رسانه را هم آغاز کرده که نتیجه‌اش مدیریت فصل نامه‌ای ادبی با عنوان «سان» است، او از اواسط دهه هفتاد هم با همکاری همسرش مدیریت مؤسسه نشری را برعهده دارد، گفت‌و‌گوی ما با ناهید طباطبایی را به بهانه انتشار  ترجمه رمان «دختر ذرت، یک داستان عاشقانه» نوشته «جویس کارول اوتس» که به تازگی منتشر شده می‌خوانید.
‌ چه شد که بعد از حدود 25 سال فعالیت به‌عنوان نویسنده به سراغ ترجمه رفتید، هرچند که اوایل ورودتان به دنیای ادبیات کار ترجمه چند نمایشنامه را هم انجام داده بودید!
همان‌طور که خودتان هم اشاره کردید این اولین ترجمه‌ام نیست، دو نمایشنامه «ادوارد آلبی» را از انگلیسی و مجموعه داستانی به نام«نیکولا کوچولو» را از فرانسه ترجمه کرده‌ام، به علاوه هشت داستان از نویسندگان زن قرن نوزدهم انگلیس. بتازگی هم سفرنامه یک سیاح سوئیسی به‌ نام «نیکلا بوویه» را به فارسی بازگردانده ام. سفری است که در دهه سی صورت گرفته و طی روزهای اخیر با همکاری نشر چشمه در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت. آخرین ترجمه ام «دختر ذرت» نوشته «جویس کارول اوتس» است که از انتشار آن هم زمان بسیار کمی می‌گذرد، کارنشر این کتاب هم به‌عهده نشر چشمه بوده است.
‌ بنا بر چه ویژگی خاصی به سراغ ترجمه «دختر ذرت» رفتید؟
 ساختارشکنی اوتس در تألیف این رمان مهم‌ترین دلیلی بود که به ترجمه این نوشته منحصر به‌فردش دست زدم، دلم می‌خواست به شاگردان کلاس‌های داستان‌نویسی خودم و سایر علاقه‌مندان نشان بدهم که بعد از فراگیری و تسلط به تکنیک‌های داستانی قادر به کنار گذاشتن آنها هستند. وقتی نویسنده به آن حد از توانایی دست یابد که بداند چه می‌خواهد و قرار است چه کاری انجام بدهد می‌تواند تمام قواعدی که پیش‌تر فراگرفته را کنار بگذارد و دست به خلق آثاری با سبک و ویژگی‌های مورد نظر خودش بزند. دراین رابطه اوتس نویسنده عجیبی است که انگار داستان همچون چشمه از درونش می‌جوشد. با وجود هشتاد و یک سال سن همچنان سالی دو رمان می‌نویسد و صاحب حدود 700 داستان کوتاه است.
‌ در شرایطی که نویسندگانی همچون اوتس دست به ساختارشکنی و زیرپاگذاشتن تئوری‌های رایج می‌زنند به نظر می‌رسد نویسندگان جوان خودمان همچنان غرق فرم و قالب‌های داستانی هستند!
متأسفانه همین‌طور است. بخش قابل توجهی از نویسندگان جوانمان درگیر فرم شده‌اند، گذشته از پیگیری‌های شخصی خودم هرازگاهی در جریان داوری برخی از جایزه‌های ادبی هم حضور دارم و می‌بینم که فرم زدگی یکی از مشکلات پیش روی نویسندگان‌مان است. هرچند کارهای تألیفی‌مان در مقایسه با دو-سه سال پیش خیلی بهتر شده‌اند و با وجود فرم زدگی با تخیل و فانتزی بیشتری در آنها روبه‌رو هستیم که ویژگی مثبتی است. با این حال بخش قابل توجهی از آثار تألیفی که روانه بازار نشرمان می‌شوند در حد کارهای تمرینی کلاس های قصه نویسی هستند.
‌ این ضعفی که طی سال‌های اخیر متوجه نوشته‌های سال‌های اخیرمان شده از بی‌توجهی نویسندگان به مطالعه بازمی گردد یا نشأت گرفته از تجربه زیستی محدود آنان است؟
بخشی از آن به تجربه زیستی محدود نویسندگان بازمی‌گردد. اما همین حالا هم نویسندگان جوانی هستند که این فقدان را با مطالعه زیاد جبران می‌کنند، حتی درمیان نویسندگان جوانی که خودم با آنان سروکار دارم به افرادی برخورده‌ام که اهمیت بسیاری برای پیگیری تازه‌های ادبی جهان قائل هستند. در کل به گمانم جوانان امروز هیچ چیز را به اندازه نسل‌های قبل خود جدی نمی‌گیرند و این تنها به ادبیات هم محدود نمی‌شود. نمی‌دانم! شاید ایراد از ما بوده که زیادی همه چیز را جدی گرفته ایم، جوانان امروز دچار نوعی بی‌تفاوتی شده‌اند. از طرف دیگر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی هم آنقدر برای آنان جذاب هستند که به مانعی برای کتاب خواندن آنان تبدیل شده‌اند، شاید اگر من هم مقهور چنین شرایطی بودم کمتر به سراغ مطالعه می‌رفتم؛ واقعاً نمی‌دانم. اما نمی‌توانم منکر بشوم که جوانان بسیار باهوش‌تر شده‌اند.
‌ به «دختر ذرت» بازگردیم، ترجمه این کتاب را امکانی برای آشنایی نویسندگان جوان با این نکته می‌دانید که می‌شود بعضی قواعد را کنار گذاشت؛ اما نگفتید که این اثر اوتس برای مخاطبان چه ویژگی خاصی دارد؟
این رمان برای مخاطبان مملو از هول و هراس و کشمکش است، دختر ذرت از شخصیت‌پردازی بسیار ماهرانه‌ای برخوردار است و خواننده را به همذات پنداری وامی دارد.
‌ با وجود تعلق این داستان به قومیتی خاص که چندان هم دربرگیری گسترده‌ای ندارد بازهم معتقدید که مخاطبان را درگیر همذات پنداری می‌کند؟
اتفاقاً مخاطبان از کتاب‌هایی استقبال می‌کنند که شخصیت‌های آنان بومی‌تر باشند، دنیای شخصیت‌های داستان خصوصی‌تر و متفاوت‌تر باشد برای مخاطب جالب‌تر می‌شود. انگار که زندگی دیگری را تجربه می‌کنند. اما جهان ذهنی آدم‌های تمام دنیا بسیار شبیه هم است. اصلاً مهم نیست که وقایع داستان در امریکای لاتین می‌گذرد یا فلان کشور اروپایی، وقتی نویسنده با مهارت و صداقت دنیای خود را با مخاطبان شریک می‌شود، قادر به جلب توجه و عواطف آنان می‌شود؛ چراکه دغدغه‌های بشر فارغ از همه مرزبندی‌های رایج است. اختلافات میان ملت‌ها خیلی جزئی‌تر از چیزی است که ما می‌بینیم و حس می‌کنیم. شاید تا قبل از آنکه با فرهنگ فلان کشور اروپایی آشنا شوید پیش خود بگویید حتماً شرایط فرهنگی آنان متفاوت از ما است اما وقتی فرصتی برای آشنایی پیدا می‌کنید تازه می‌فهمید که نه! آنان هم با تفاوت‌هایی جزئی شبیه ما هستند. به‌همین خاطر است که می‌توانید با «دختر ذرت»هم همذات پنداری کنید. اوتس در این داستان بخوبی به روانشناسی نوجوانان می‌پردازد و به تمام اتفاق‌های غیرمنتظره‌ای که زندگی آدم‌ها را دگرگون می‌کند. او نه تنها با مسائل روانشناسی آشنایی خوبی دارد بلکه در اغلب نوشته‌هایش به مفهوم دیگری هم توجه دارد که آن ناتوانی ما انسان‌ها در مواجه شدن با سرنوشتی است که به زندگی‌مان چیره می‌شود. او به مخاطبان نشان می‌دهد چطور تمام برخوردها و مسائل عادی زندگی مثل درد دل کردن با یک دوست در شرایط غیرعادی به تیغی برای لطمه زدن به خودمان تبدیل می‌شود.
‌ صرف نظر از ساختار این رمان، از نظر مضمون هم درحدی بود که به ترجمه‌اش دست بزنید؟
بله، یکی از نکات دیگری که من را به ترجمه این کتاب واداشت این بود که اوتس به ما نشان می‌دهد چقدر از حال و هوای آدم‌های اطرافمان و حتی شناخت کامل از خودمان غافل هستیم. حرف «دختر ذرت» به مخاطبان این است که بگوید چطور باید به آدم‌ها نزدیک شد و آنان را عمیق‌تر شناخت. نکته جالب دیگری که بد نیست درباره این کتاب بدانید این است که با هیچ قضاوتی از اوتس درباره شخصیت‌های منفی و مثبت این رمان روبه‌رو نمی‌شوید، آنچنان که حتی قادر به همذات پنداری با شخصیت‌های بد «دختر ذرت»هم هستید. او با اینکه کارکترها را به شکل معصوم و گناهکار دربرابر هم قرار داده اما در نهایت نشان می‌دهد که حتی کارکترهای منفی هم به نوعی‌ زاده شرایطی هستند که گرفتار آن شده‌اند و این به نظرم یک اصل اساسی درنحوه نگاه ما به زندگی است.
‌ شما از لزوم آشنایی نویسندگان با سبک نوشتاری افرادی چون اوتس می‌گویید، این در حالی است که حداقل در ارتباط با نویسندگان زن مان نمی‌توان چنین پیشنهادی مطرح کرد، چراکه طی این چهار- پنج دهه‌ای که از ورود جدی آنان به داستان‌نویسی می‌گذرد اغلب آنان توجه چندانی به ساختار نداشته‌اند و مضمون برایشان در اولویت بوده است؛ در صورتی که به گفته شما نویسنده بعد از تسلط به سبک‌های ادبی است که قادر به عبور از قواعد مرسوم می‌شود، اصلاً چه اتفاقی افتاده که زنان داستان نویس ما توجه چندانی به ساختار ندارند؟
در این داستان هم مضمون قوی، چنین فرمی را ایجاب کرده است. ما اغلب سیر خطی داستان را دنبال می‌کنیم و بیشتر به‌دنبال روایت داستان مورد نظر خود هستیم، داستان‌هایی که بیشتر حاصل تجربه زیستی خودمان است. بعضی از زنان ما حتی تمایل چندانی به اینکه ببینند انتخاب چه تکنیک و زاویه روایتی برای نوشته آنان بهتر است ندارند. این برخورد از طرفی نوشته‌های ایشان را صادقانه تر، صمیمی‌تر و خوش خوان‌تر می‌کند، از طرف دیگر باعث کم شدن جسارت ایشان در انتخاب موضوع و تخیل و خلاقیت و به کار گرفتن فانتزی می‌شود. برای همین هم هست که اغلب آثار خوب ایشان از دو سه اثر تجاوز نمی‌کند و بعد از آن به نظر می‌آید که خود را تکرار می‌کنند.
‌ دلیل این مسأله را نمی‌توان در عمر کوتاهی دانست که از ورود زنان به عرصه داستان‌نویسی می‌گذرد؟
نه، فکر نمی‌کنم به این دلیل باشد؛ چرا که این مسأله در نوشته بعضی از نویسندگان مرد هم دیده می‌شود. به گمانم نویسنده حرفه‌ای فارغ از جنسیتی که دارد خود را چندان درگیر فرم نمی‌کند و به فرمی که داستان با خود می‌آورد، اطمینان می‌کند. تا جایی که از داستان‌های خارجی خبر دارم آنان چندان درگیر فرم نیستند و آنقدر که ساختار و قالب به این شکل اغراق شده برای نویسنده نسل جوان ایرانی مطرح است برای نویسندگان خارجی مهم نیست. شاید دلیل آن در مطالعه کم باشد یا اینکه شاید جوانان ما به اندازه کافی تکنیک‌ها را نمی‌شناسند. وقتی به زندگی و آثار نویسندگان موفق جهان نگاه کنید متوجه می‌شوید که اغلب آنان تجربه‌های زیستی مرتبطی با کار نوشتن داشته‌اند، یا خبرنگار بوده‌اند یا به نوعی مشغول کار کتاب و فیلم؛ حتی در مواردی هم تحت تأثیر شرایط خانواده از کودکی غرق کتاب شده‌اند. این در حالی است که خیلی از علاقه مندانی که به سراغ یادگیری نوشتن می‌روند گویی که یک دفعه چنین تصمیمی گرفته‌اند، به‌همین دلیل هم اغلب خیلی زود این کار را رها می‌کنند و نتیجه‌اش هم این می‌شود که اسم هرکتابی را که بیاورید نخوانده اند! اصلاً خیلی آثار مشهور را نمی‌شناسند. البته از آن طرف هم علاقه مندانی هستند که به اندازه کافی کتاب نخوانده‌اند اما آنقدر تجربه زیستی غریب و حس قوی‌ای دارند که آدم می‌ماند که چطور دست به خلق فلان داستان یا رمان زده‌اند! به هر حال فکر می‌کنم نویسنده معاصر ما هنوز حرفه‌ای نیست و این به خیلی چیزها برمی‌گردد؛ مثلاً اینکه نویسنده ایرانی نمی‌تواند با حرفه‌اش پول کافی دربیاورد.
ارزیابی‌تان از عملکرد زنان در این چهار دهه‌ای که از ورود آنان به ادبیات می‌گذرد چیست؟
 بعد از انقلاب شمار زنان نویسنده به اندازه قابل توجهی زیاد شد اما خیلی زود هم فروکش کرد و از میان آنان در نهایت تنها نزدیک به 10 نویسنده باقی ماند که اغلب از نسل من هستند. از آن دوران تنها چند نفری هستند که همچنان جدی می‌نویسند که از آن تعداد به نام برخی اشاره می‌کنم؛ مثلاً بلقیس سلیمانی که راه خود را پیدا کرده، بهناز علی پور که هنوز جوان است اما جدیت بسیاری در کارش دارد و امید زیادی به او دارم. در جوان‌تر هم می‌توان به افرادی چون ناتاشا محرم‌زاده، الهام فلاح و نسیم مرعشی اشاره کرد. هرکدام از اینها راه خود را پیدا کرده اند؛ هرچند که ممکن است کار یکی از آنها بیشتر مطابق میل‌مان باشد یا برخی کمتر.
 شما از نویسندگانی می‌گویید که اغلب نیمه کاره این راه را رها کردند، چرا بیش از مردان در بین زنان شاهد این اتفاق هستیم؟
 به گمانم صحبت درباره چنین موضوعی باید موردی باشد، هرچند که من چندان با تفکیک جنسیتی در بحث نوشتن موافق نیستم. نه تنها زنان، بلکه خیلی از مردان ما هم نظیر تقی مدرسی یکی-دوکار نوشته‌اند که از قضا شاهکار هم بوده اما نوشتن را رها کرده‌اند. باید به شکل فردی به بررسی این مسأله پرداخت و پرسید چه مسائلی منجر به آن شده که فلان زن نویسنده از دوره‌ای نوشتن را رها کرده است. با این حال نمی‌توان منکر این شد که گرفتاری‌های زندگی برای زنان بیشتر از مردان است، مردان عمده‌ترین دغدغه‌شان تأمین مالی خانواده است، اما زنان علاوه بر آن از بحث تربیت گرفته تا دیگر امور خانواده با مسائل بسیار عمده‌ای مواجه هستند که همچون مانعی پیش روی آنان قرار می‌گیرد. هرچند که حتی این مسئولیت‌ها هم مانعی جدی برسر راه نوشتن نیست چرا که خارج از بحث نوشتن طی این سال‌ها دیده‌ایم که زنان چطور در دیگر عرصه‌ها پیشرفت کرده و گاهی از مردان هم پیشی گرفته‌اند.
  با نگاهی به ادبیات دهه‌های چهل تا شصت با تأثیر جدی سیاست بر نوشته‌های نویسندگان مرد روبه‌رو می‌شویم، اتفاقی که در آثار زنان چندان مشهود نیست؛ گویی که مسائل سیاسی برای آنان جذابیت چندانی ندارد و توجه عمده‌شان همچنان به داستان‌های به اصطلاح آپارتمانی است!چرا؟
من این نگاه را اصلاً قبول ندارم؛ ادبیات آپارتمانی اصطلاحی است که زمانی میان منتقدان رواج یافته بود، خب این ادبیات آپارتمانی با این نگاه از کجا آمده وقتی که اغلب‌مان در آپارتمان زندگی می‌کنیم. شاید بهتر باشد بگوییم که عمده داستان‌های ما در فضای شهری رخ می‌دهند. به گمانم حتی در خصوصی‌ترین داستان‌ها هم به هر حال ردپایی از سیاست وجود دارد چراکه ادبیات داستانی چیزی جدا از جامعه و اتفاقات آن نیست؛ به همین خاطر هم کارشناسان ادبی جهان تأکید دارند که تاریخ واقعی یک کشور در ادبیات آن منعکس می‌شود نه حتی در کتاب‌های تاریخی آن. البته شاید بخشی از این مسأله ناشی از نگرانی‌های اهالی کتاب از سانسور باشد که این هم جنسیت برنمی دارد. با این حال نکته جالبی که در نوشته‌های زنان جوان دیده می‌شود قهرمانان عصیانگر آنان است که سنت‌های رایج را برنمی تابند. در داستان‌های امروز اثر چندانی از زنان مطیعی که مورد پسند جامعه سنتی ایرانی است یا زنانی که ویرجینیا ولف از آنان به‌عنوان فرشتگان خانگی یاد می کند نمی‌بینیم. ما قبلاً چنین نگاهی در ادبیات نداشتیم اما حالا انگار که ادبیات هم همراه با تغییر ارزش‌های جامعه در حال دگرگونی است. خود من علاقه چندانی به انعکاس پررنگ سیاست در نوشته هایم ندارم و ترجیحم به نوشتن درباره جامعه امروز است، سیاست تا حدی به نوشته هایم راه می‌یابد که رنگ و بوی امروزی به آنها بدهد؛ شاید بتوان گفت که عمده تأکیدم به جنبه‌های فرهنگی و دغدغه‌های انسانی است.
 اعتقادی به بحث تفکیک جنسی در ادبیات ندارید یا حتی فمینیست را به آن شکلی که در کشورمان رایج شده هم چندان قبول ندارید، با این حال چرا قالب داستان‌های شما درباره زنان است؟
در پاسخ این سؤال باز به ویرجینیا ولف بازمی گردم که می‌گوید: «ما دو جنس که بیشتر نداریم، زن و مرد.» در چنین شرایطی طبیعی است که دغدغه‌های من بنابر جنسیت خودم بیشتر معطوف به زنان باشد؛چرا که هم شناخت بهتری از هم جنس های خودم دارم و هم می‌دانم که در ذهن آنان چه می‌گذرد. با این وجود داستان‌های زیادی هم نوشته‌ام که شخصیت‌های آنان زنان، بچه‌ها یا حتی افرادی هستند که رفتاری برخلاف جنسیت خود دارند. نکته‌ای که نویسندگان نباید فراموش کنند این است که یادبگیرند خود را به یک جنسیت محدود نکنند. بگذارید نکته‌ای هم درباره سؤال قبلی‌تان بگویم، با اینکه علاقه چندانی به ادبیات سیاسی ندارم اما قصد تألیف رمانی درباره انقلاب و اینکه در آن سال‌ها چه وقایعی بر من و هم نسلانم گذشته دارم. این کار را حالا انجام می‌دهم که از آن سال‌ها فاصله گرفته‌ام و با نگاه تازه‌ای به آن دوران نگاه می‌کنم، حالا که گاهی به آن سال‌ها فکر می‌کنم تازه متوجه می‌شوم که چه اتفاقات عجیبی بر ما گذشته است. در حال جمع‌آوری اطلاعات لازم برای آغاز این رمان هستم، البته طرحی کلی برای آن درنظر گرفته ام، ترجیح می‌دهم نکات بیشتری درباره این کار نگویم و ذکر اطلاعات بیشتر را به بعد از اتمامش موکول کنم.
پس برخلاف برخی که تأکید دارند دوران داستان‌های جنگی و انقلابی گذشته شما چنین اعتقادی ندارید؟
نه! برعکس معتقدم برای درک هر اتفاقی به گذشت زمانی قابل توجه نیاز است تا بتوانیم با نگاه عمیق تری درباره آن بنویسیم. بخصوص برای نوشتن رمان این را یک اصل اساسی می‌دانم. من نوعی، حالا که شصت سال از سنم گذشته بهتر می‌دانم که جنگ و انقلاب چه تأثیری بر زندگی‌ام گذاشته چراکه از آن هیجانات عبور کرده ام. در همین رابطه جالب است به نکته‌ای اشاره کنم، آن سال‌ها هر کدام از ما اهالی فرهنگ طرفدار یکی از ایدئولوژی‌های رایج بودند و پافشاری زیادی هم بدرستی روی تفکر خودشان داشتند، اما حالا که زمانی گذشته می‌بینم که چطور همه این افراد کم کم به هم نزدیک شده‌اند.
  برخلاف سایر کشورها در ایران اهالی سینما و ادبیات ارتباط چندانی با یکدیگر ندارند، با این حال شاهد اقتباس‌های سینمایی از نوشته‌هایی همچون رمان «چهل سالگی» و داستان«جامه دران» شما هستیم، چه ویژگی خاصی در نوشته هایتان بوده که منجر به جلب نظر سینماگران شده؟
شاید تحصیل من در رشته نمایشنامه‌نویسی و ادبیات دراماتیک در این مسأله بی‌تأثیر نبوده یا شاید اینکه توجه بیشتری به رفتارها و اتفاقات جامعه داشته ام. نمی‌دانم، شاید بهتر باشد دیگران به این سؤال جواب بدهند.
 دلیل ردپای کمرنگ ادبیات بر سینما را در دور بودن اهالی این دو قشر از یکدیگر می‌دانید یا معتقدید ادبیات معاصرمان ظرفیت چندانی برای این پیوند نداشته؟
نباید فراموش کرد که تمام ادبیات داستانی قابل اقتباس سینمایی نیست چراکه بخش عمده‌ای از آن ذهنی است و نمی‌تواند به تصویر کشیده شود و این تنها به آثارما ختم نمی‌شود. این مسأله نه دلیلی بر ضعف بخش غیرقابل اقتباس است و نه دلیلی بر قوت بخش قابل اقتباس. اما اینکه چرا سینماگران ما حتی سراغ بخش قابل اقتباس نمی‌روند به نظرم به عدم شناخت آنان از ادبیات و از سویی عدم تعامل میان اهالی ادبیات و سینما بازمی گردد. از سوی دیگر سینماگران ما خودباوری عجیبی درباره نوشته‌های خودشان دارند و بهترین کارگردانان تنها نوشته‌های خودشان را می‌سازند. کار هنر هنوز در کشورمان  حرفه‌ای نشده و یاد نگرفته‌ایم که کار را به متخصص بسپاریم، همان طور که نویسندگان ما یاد نگرفته‌اند که اگر داستان آنان ویرایش شود توهین به شخصیت حرفه‌ای‌شان نیست. بدبینی نویسندگان به سینماگران هم یکی دیگر از این دلایل است، به هر حال اهالی کتاب هم باید بپذیرند که کارگردان نیز حق اعمال برخی تغییرات در فیلمنامه‌ای که بر اساس نوشته آنان شکل می‌گیرد را دارد. تمام اینها به همان برخورد حرفه‌ای برمی‌گردد.
 برگردیم به شرایط کشور خودمان، تعامل مسئولان فرهنگی با اهالی کتاب تفاوتی با دهه‌های قبل داشته؟
بحث ممیزی هنوز هم سلیقه‌ای است، نحوه بررسی آثار بستگی به این دارد که کدام بازرس کتاب شما را بخواند.هرچند که به نظر می‌ رسد حساسیت‌های مسئولان دربحث نشر قدری کمرنگ‌تر شده که این هم نشأت گرفته از همان بحث و تأثیری است که نزدیک شدن طیف‌های مختلف فکری به‌دنبال داشته است، انگار که گفتن خیلی مسائل دیگر عیبی ندارد.
چند سال از آغاز رمان«پنجاه سالگی»تان می‌گذرد، سرانجام این کتابتان به کجا رسیده؟
 برای این کتاب نیمه کاره نگرانم، نمی‌دانم مسائل مورد نظرم را می‌توانم بدون ترس از سانسور در آن بنویسم یا نه! شخصیت اصلی این کتاب نیز یک زن است و ماجراهای آن شباهت‌هایی به «چهل سالگی»دارد. البته یکی از دلایل ناتمام گذاشتن آن به اتفاقاتی برمی گردد که در این یکی-دو ساله برایم رخ داده و من را واداشته تا بیشتر به زوال انسان و مرگ فکر کنم. با توجه به حساسیت‌هایی که در کار ترجمه دارم و وقت بسیاری که از من می‌گیرد فعلاً تصمیم به کار تازه‌ای دراین زمینه ندارم و عمده تمرکزم در تألیف رمان‌های نیمه کاره یا تازه‌ای است که طرح تألیف آنها را دارم. البته اگر دوباره وسوسه ترجمه به سراغم بیاید بی‌شک به سراغ کتابی درباره تئوری‌های داستان‌نویسی خواهم رفت، در حال حاضر هم جمع‌آوری و تألیف مجموعه داستان تازه‌ای را آغاز کرده‌ام که به احتمال بسیار سال آینده منتشر می‌شود. در خاتمه باید اعتراف کنم که وقت بسیاری را از دست داده‌ام و نگران وقتی هستم که خواهم داشت.
 در آخر قدری هم درباره پدرتان و محیطی که در آن بزرگ شده اید بگویید، گویا ایشان نخستین مدیرتماشاخانه سنگلج بوده اند؟
پدرم در ابتدا ادبیات فرانسه می‌خواند که همین مسأله تأثیر بسیاری در پیوند زندگی‌اش با تئاتر داشت. از همان سال‌های دانشجویی هم کار ترجمه را شروع کرد. بسیاری از نمایشنامه‌هایی که در دهه چهل از برنامه آموزشی تلویزیون پخش می‌شد را پدرم ترجمه کرده بود. بعد در اداره تئاتر مشغول کار شد که آنجا باافرادی همچون بهرام بیضایی و جمشید مشایخی همکار بود و جالب است که بدانید پدرم نخستین کسی بود که به آقای مشایخی توصیه کرد بازی کند و حتی در شورای اداره تئاتر آن روزها در تأیید بازیگری آقای انتظامی رأی داد. مادرم نیز دبیر بازنشسته ادبیات است و با عالم هنر بیگانه نیست. از رفت و آمد کاری و خانوادگی با افرادی که به نام آنان اشاره شد که بگذرم رفاقت خانوادگی بسیاری هم با جعفر والی و داود رشیدی و بهرام بیضایی داشتیم. اما اینکه چه شد پدرم در کنار زبان و ادبیات فرانسه دندانپزشکی هم خواند، ماجرای جالبی دارد. پدرم در سال‌های دانشجویی برای اداره خانواده باید چند جایی کار می‌کرد، تدریس خصوصی هم یکی از همین کارها بود. در یکی از همین کلاس‌های خصوصی به پسر یک دندانپزشک معروف درس می‌داد. پدرش می‌خواست که او هم مثل بقیه برادرانش دندانپزشک بشود. کمی مانده به برگزاری کنکور به پیشنهاد پدر شاگردش قرار شد که او هم در کنکور شرکت کند تا در صورت امکان به شاگردش در قبولی کمک کند. جالب این جاست که برخلاف آن پسر، پدرم در رشته دندانپزشکی قبول شد و مسیر تازه‌ای پیش روی او قرار گرفت. مدتی بعد به پیشنهاد دکتر فروغ، مدیر اداره هنرهای دراماتیک برای گذراندن یک دوره مطالعاتی تئاتر عازم پاریس شد و ما هم با او رفتیم. با اینکه امکان ادامه آن بورس فراهم بود اما شرایط به گونه‌ای پیش رفت که بازگشتیم و پدرم کارش را به‌عنوان نخستین مدیر تماشاخانه سنگلج آغاز کرد. پنج-شش سال بیشتر نداشتم که قرار شد برای مأموریت خارج از مرکز او به‌عنوان دندانپزشک عازم دزفول شویم و بعد از دو سال هم عازم اهواز شدیم و تدریس در کلاس‌های تئاتر فرهنگ و هنر آنجا به عهده پدرم گذاشته شد. وزیر فرهنگ و هنر وقت آقای پهلبد رد پدرم را زده بود و مسئولان را سراغ او فرستاده بود، پدرم نمایشنامه‌های بسیاری را در آنجا کارگردانی کرد و گروه‌هایی هم از تهران برای اجرا می‌آمدند که همان دوستان ما بودند. بی‌شک تربیت و رشد در چنین خانواده‌ای درعلاقه مندی‌ام به ادبیات مؤثر بوده است.

پوران شریعت‌رضوی که همیشه به‌عنوان «همسر دکتر علی شریعتی» یا خواهر «مهدی شریعت‌رضوی» شناخته می‌شد، در 84 سالگی درگذشت. نام اصلی‌اش بی‌بی‌فاطمه بود؛‌ زاده آبان ۱۳۱۳ در مشهد. خیلی‌های دیگر هم در آن سال به دنیا آمدند؛ مثلاً فروغ فرخزاد، اسماعیل فصیح، جمشید مشایخی، علی نصیریان و... او که دیگر «پوران» صدایش می‌کردند، سال ۱۳۳۴ به دانشسرای عالی تهران رفت تا ادبیات فرانسه بخواند. وقتی دانشکده ادبیات در مشهد راه‌اندازی شد، با اصرار پدرش و بدون آنکه راضی باشد، بعد از دو ماه به این دانشکده رفت و آنجا بود که «علی» را دید. «علی» در ۲۳ سالگی پوران به او پیشنهاد ازدواج داد اما پیشنهادش رد شد. یک سال از او اصرار و از پوران انکار تا اینکه ۲۴ تیر ۱۳۳۷، پوران بر سر سفره عقد نشست و از آن روز علاوه بر «خواهر مهدی شریعت‌رضوی»، «همسر دکتر علی شریعتی» شد.
۴ سال بعد از این ازدواج، پوران توانست مدرک دکترای ادبیات خود را از دانشگاه سوربن فرانسه بگیرد. در سال ۱۹۶۳ به راهنمایی «ژیلبر لازار» از تز دکترای خود که «توصیف طبیعت در شعر تغزلی فارسی در قرن هفتم» بود، دفاع کرد. وقتی هم به ایران برگشت، تا سال ۵۲ در مشهد دبیر بود. حالا بی‌بی فاطمه رفت تا در کنار مزار برادران شهیدش آذر، احمد و مصطفی، آرام بگیرد. فاطمه، هم همسر علی شریعتی بود و هم خواهر مهدی شریعت‌رضوی. اما فارغ از این نسبت‌ها، بانویی باسواد، اهل فکر و رنجدیده به‌نام فاطمه بود.

مریم سالاری
خبرنگار دیپلماسی
سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه روز پنجشنبه در «سوچی» روسیه گرد هم آمدند تا پیرامون آخرین تحولات سوریه با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کنند. حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان رؤسای جمهوری سه کشور  پایه‌گذار و ضامن پروسه صلح سوریه موسوم به روند «آستانه» در حالی دیدار تازه کردند که هدف از این نشست، بررسی آخرین تحولات میدانی سوریه، خروج نیروهای امریکایی و تشکیل کمیته قانون اساسی عنوان شده بود. این اولین بار نیست که مقام‌های بلندپایه سه کشور برای تصمیم‌گیری درباره برداشتن موانع موجود در این مسیر با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند. پیش‌تر نشست‌های قبلی در شهریورماه، آبان و فروردین ماه سال جاری به ترتیب در «تهران»، «سوچی» و «آنکارا» برگزار شده بود. با این حال آنچه نشست روز پنجشنبه در سوچی را حائز اهمیت می‌کرد، تصمیم امریکا به خارج کردن نیروهایش از سوریه و قرار گرفتن بحران سوریه در نقطه پایانی و تصمیم‌گیری درباره اقداماتی است که کشورهای خارج از منطقه می‌کوشند از طریق آنها بر سرنوشت نهایی بحران سوریه تأثیر بگذارند. در مذاکرات روز پنجشنبه رؤسای جمهوری روسیه، ترکیه و ایران در «سوچی» به غیر از تصمیم ایالات متحده مبنی بر خروج نیروهایش از سوریه، درباره ایجاد امنیت و پاکسازی در شمال شرق سوریه، بازگشت آوارگان و در نهایت کمک به تعیین سرنوشت این کشور با هدف تدوین قانون اساسی جدید برای این کشور و نیز ادامه حضور کشورهای حاضر در سوریه رایزنی شد.
 پنج محور کاربردی برای بازگرداندن ثبات به سوریه
رئیس جمهوری اسلامی ایران عصر پنجشنبه در سخنانی در اجلاس سه جانبه رؤسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه با برشمردن 5 محور کاربردی برای بازگرداندن امنیت و ثبات به سوریه، تداوم مبارزه با تمامی گروه‌های تروریستی در سوریه تا ریشه‌کن شدن آنها را ضروری دانست و تأکید کرد: «گفت‌وگوهای سوری- سوری با هدف ایجاد صلح بادوام در سوریه باید بدون دخالت خارجی ادامه یابد و استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور و عدم دخالت در امور داخلی سوریه در هر شرایطی مورد احترام قرار گیرد.» حسن روحانی همچنین جامعه بین‌المللی را برای کمک به مردم سوریه در بازگشت آوارگان و پناهندگان به موطن خود و شروع بازسازی این کشور فرا خواند و این نکته را مورد تأکید قرار داد که حضور نیروهای خارجی از جمله امریکایی‌ها که بدون اجازه دولت قانونی سوریه در آن کشور حضور دارند، باید هر چه سریع‌تر خاتمه یابد. روحانی اقدامات خودسرانه رژیم صهیونیستی در تجاوز به سرزمین سوریه را حرکتی در مسیر به مخاطره انداختن صلح و امنیت بین‌المللی دانست و بر ضرورت مقابله جامعه بین‌المللی با آن، تأکید کرد. رئیس جمهوری ایران هدف از حضور در نشست «سوچی» را اتخاذ تصمیمات مهم درباره سوریه‌ای آزاد و مستقل دانست که نه مورد تهدید دیگران باشد و نه پایگاهی علیه دیگران.  روحانی با بیان اینکه تا این مرحله، همکاری ما توانسته است آتش جنگ و کشتار بی رحمانه چند ساله در سوریه را تا حد زیادی خاموش و گفت‌وگوی بین طرفین اختلاف را جایگزین تفنگ و گلوله کند، افزود: «اینک پس از هفت سال و اندی از آغاز بحران، جز در مناطق معدودی از کشور، در اکثر مناطق این سرزمین کهن، امنیت و ثبات برقرار شده است، امنیت و حاکمیتی که ضرورت دارد در چارچوب مقررات بین‌المللی و با اجتناب از وقوع بحرانی انسانی در مناطق ادلب و شرق و شمال فرات، نیز گسترش یابد.» به گفته رئیس جمهوری ایران، همکاری کشورهای ضامن صلح در سوریه همچنین توانسته است تمامیت ارضی و حاکمیت ملی و استقلال سوریه را حفظ کند و پنجره‌ای برای گفت‌وگوی سوری‌ها با یکدیگر برای ترسیم آینده خود بگشاید و زمینه‌ای فراهم کند که سلاح و تنازع را کنار گذارند و صلح و مدارا را جایگزین نمایند.
توافق درباره «ادلب»
رئیس جمهوری ایران در ادامه به توافق اخیر سه کشور ایران، ترکیه و روسیه پیرامون «ادلب» اشاره کرد و گفت: «روسیه و ترکیه در سپتامبر سال گذشته توافق ادلب را امضا کردند و ما نیز از آن حمایت کردیم. بی تردید یک هدف اساسی کشورهای ضامن آستانه در این توافق و حمایت از اجرای آن، پرهیز از وقوع بحران فراگیر انسانی در منطقه ادلب بوده است. اما می‌بایست روند اجرای این توافق را بررسی و بر اساس آخرین تحولات درخصوص گام‌های آینده تصمیم‌گیری کنیم.» روحانی افزود: «تروریست‌های النصره در زمان انعقاد توافق ادلب حدود 40 درصد از این منطقه را در اختیار داشتند، اما آنها پس از توافق نه تنها از منطقه غیر نظامی اعلام شده خارج نشدند و بزرگراه‌های حیاتی لاذقیه ـ حلب و حماه ـ حلب که برای عادی شدن زندگی مردم سوریه اهمیت زیادی دارند، را تخلیه نکردند، بلکه اینک بر
90 درصد از منطقه ادلب تسلط دارند؛ امری که نشانگر آن است که تأخیر در اجرای مفاد توافق ادلب و مهار معضلی که می‌توانست در ماههای گذشته آسان تر صورت گیرد، اکنون به تلاشی مضاعف نیاز دارد» او تأکید کرد که «تروریست‌های النصره نمی‌توانند با تغییر نام به تحریر الشام یا هر نامی دیگر و مخفی شدن در بین غیر نظامیان، خود را از هدف مبارزه مشروع و قانونی دولت سوریه و حامیان آن در نبرد علیه تروریسم مصون بدارند.» روحانی همچنین با بیان اینکه در شرق فرات مداخلات امریکا تاکنون نگران‌کننده بوده، افزود: «هنوز گروهی از تروریست‌ها در این منطقه فعالیت می‌کنند و ما نگران آن هستیم که امریکایی‌ها به فکر یک توطئه بلندمدت برای سوریه باشند. این نگرانی ما همچنان وجود دارد حتی اگر امریکا از خاک سوریه هم خارج شود، می‌تواند به تجاوزهای هوایی خود ادامه دهد.»
 خروج امریکا از سوریه
روحانی در ادامه به تصمیم امریکا برای خارج کردن نیروهایش از سوریه اشاره کرد و گفت: «رئیس جمهوری امریکا اعلام کرده است قصد دارد نیروهای نظامی امریکا را از سوریه خارج کند. این نیروها بدون اجازه دولت سوریه و برخلاف تمام مقررات بین‌المللی وارد آن کشور شده و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی یک کشور مستقل عضو سازمان ملل متحد را نقض کرده‌اند.» او این تصمیم امریکا را چنانچه بازیچه سیاست‌های داخلی این کشور و مورد تجدید نظر قرار نگیرد، خبر مبارکی برای مردم سوریه دانست و افزود: «ضروری است این تصمیم هر چه سریع‌تر عملی شود و حاکمیت دولت سوریه در مناطق شرق و شمال فرات، همچون بقیه سرزمین سوریه گسترش یابد. این مهم باید با حفظ حقوق آحاد مردم و اهالی این منطقه و ازجمله مردمان کرد که سالیان دراز در این سرزمین زیسته‌اند و جزئی جدانشدنی و همیشگی از ملت سوریه هستند صورت گیرد.»
لزوم حفظ امنیت ترکیه
رئیس جمهوری ایران علاوه بر این به نگرانی‌های دولت ترکیه درباره سوریه نیز پرداخت و گفت: «ما این نگرانی‌ها را درک می‌کنیم اما معتقدیم همکاری با دولت قانونی سوریه و استقرار و حضور نیروهای سوری در مرزهای بین‌المللی سوریه، پایدارترین راه جهت رفع این نگرانی‌ها است. توافقنامه سال 1998 آدانا میان سوریه و ترکیه که با مساعی جمیله جمهوری اسلامی ایران منعقد گردید، می‌تواند الگوی مناسبی برای برطرف شدن نگرانی‌های دو طرف و آغازی بر پایان یک دوره تلخ بین دو کشور باشد و جمهوری اسلامی ایران همچون گذشته آماده است، در کنار دوستان روس، به ایفای نقش خود در زمینه تسهیل دوستی بین سوریه و ترکیه اقدام نماید. به اعتقاد ما، هر اقدامی که بدون هماهنگی و همکاری دو طرف پیشنهاد شود، جز به پیچیده‌تر شدن اوضاع منجر نخواهد شد.» روحانی با تأکید بر اینکه باید علاوه بر تمامیت ارضی سوریه، به حقوق کردهای سوریه، نابودی تروریسم و امنیت ترکیه توجه کنیم، تصریح کرد: «دخالت‌های غیرقانونی از طرف رژیم صهیونیستی در سوریه مایه نگرانی ملت این کشور و سایر ملت‌های منطقه است.» رئیس جمهوری درباره تنش‌های ترکیه در مناطق مرزی با سوریه، گفت: «ترکیه نگرانی‌ دارد که بحق است. فکر نمی‌کنم این کشور از دولت و آینده سوریه و یا از کردها نگرانی داشته باشد؛ نگرانی ترکیه از گروه‌های تروریستی است و باید با گروه‌های تروریستی تحت هر نامی که هستند مبارزه شود؛ در عین حال تمامیت ارضی سوریه هم باید مورد توجه قرار بگیرد.»
 بازسازی سوریه
روحانی سوریه را در شرایط کنونی نیازمند کمک برای بازسازی دانست و موکول کردن آغاز روند بازسازی و مشروط کردن آن به ملاحظات سیاسی مداخله جویانه‌ای که در دوران جنگ محقق نشده را  عاملی دانست که می‌تواند تنها به طولانی شدن بحران و وارد آمدن صدمات و لطمات بیشتر به ملت سوریه بینجامد. رئیس جمهوری ایران بر همین اساس تأکید کرد که «ضرورت دارد با تسهیل بازگشت هرچه سریع‌تر آوارگان سوری به خانه و کاشانه خود و کمک به ملت و دولت سوریه برای بازسازی کشور، زمینه را برای رفع دشمنی‌های گذشته و ساختن آینده بر مبنای خواست ملت سوریه فراهم کنیم.»   روحانی اصلاح قانون اساسی بر مبنای خواست ملت را گامی مهم در این جهت دانست و گفت: «تلاش سه کشور و نماینده سابق دبیرکل در ماه‌ها و هفته‌های پایانی سال 2018 در ژنو، تهران، مسکو و آنکارا، سرانجام با فشار امریکا و برخی دیگر از کشورها با موفقیت همراه نشد و اینک دبیرکل محترم سازمان ملل متحد، نماینده جدیدی را در امور سوریه تعیین کرده است که ما همچنان بر حمایت خود از مأموریت وی ادامه می‌دهیم.» روحانی در پایان گزیده سخنانش را در پنج محور اصلی از جمله انجام گفت وگوهای سوری – سوری، بازگشت آوارگان سوری به وطن و بازسازی این کشور، مبارزه با تمامی گروه‌های تروریستی تا ریشه کن شدن آنها، خروج نیروهای خارجی از جمله امریکایی‌ها از سوریه و همچنین مقابله با اقدامات خودسرانه رژیم صهیونیستی در تجاوز به سرزمین سوریه به طور ویژه مورد تأکید قرار داد.
نگرانی از انتقال تروریست‌ها به افغانستان
رئیس جمهوری ایران همچنین در پایان نشست سه جانبه و در گفت‌وگو با خبرنگاران، اجلاس سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه را مفید و سازنده توصیف کرد و به یکی از نگرانی‌های اصلی سه کشور درباره پاکسازی سوریه از تروریست‌ها اشاره کرد و گفت:«در این جلسه بر لزوم مبارزه با تروریسم در مناطق باقی‌مانده از جمله ادلب تأکید شد و کاملاً مورد توافق همه بود که کاهش تنش و حضور نیروهای ضامن در این منطقه به صورت موقت است و ادلب جزیی از کشور سوریه است و باید پاکسازی شود و تروریست‌ها تحت هر نام و هر عنوانی هستند، باید از این کشور خارج شوند.»  
نشست ورشو هیچ و پوچ است
رئیس جمهوری با تأکید بر لزوم تغییر مسیر امریکا چه در قبال منطقه و چه جامعه جهانی با اشاره به اینکه نتیجه نشست ورشو هیچ و پوچ است، تصریح کرد: «امریکا به دنبال سرگردانی است و نمی‌داند باید چه بکند و آنچه انجام می‌دهد چه در این دولت و چه در دولت‌های قبلی تاکنون منافع منطقه و ملت‌های منطقه را تضمین نکرده است؛ امیدواریم امریکا در سیاست‌های خودش نسبت به منطقه تجدید نظر کند.»
دیدگاه اردوغان و پوتین
رئیس‌جمهوری ترکیه نیز پس از روحانی در سخنانی روند آستانه را مهم‌ترین مسیر در حل بحران سوریه دانست که توانست جلوی خونریزی در سوریه را بگیرد و بر وضعیت داخلی سوریه انعکاس عملی داشته باشد. اردوغان با بیان اینکه«ما در تمام این مدت توانسته‌ایم موانعی که در مسیرمان قرار گرفته بود را با گفت وگو از سر راه برداریم و به این مسیر ادامه خواهیم داد»، افزود: «سوریه به ثبات و صلح نیاز دارد، و ما تا کنون هر آنچه در توان داشتیم انجام دادیم و این مسیر را ادامه خواهیم داد.» اردوغان با اشاره به این شعر سعدی که «دوست مشمار آن که در نعمت زند لاف یاری و برادر خواندگی/ دوست آن دانم که گیرد دست دوست در پریشان حالی و درماندگی»، گفت: «ترکیه تاکنون برای حمایت از پناهجویان سوری هزینه سنگینی کرده است و در کنار مردم سوریه در سخت‌ترین شرایطی که پشت سر گذاشته‌اند، ایستادگی کرد.» رئیس ‌جمهور روسیه نیز که پس از رئیس‌ جمهور ترکیه سخنرانی می‌کرد، تأکید کرد: «گام‌هایی عملی برای حذف تروریست‌ها از ادلب باید برداشته شود.» پوتین در ادامه ابراز امیدواری کرد که سازمان ملل و جامعه بین‌المللی نقش فعال‌تری در ارائه کمک‌ها به مردم سوریه ایفا کنند. رئیس جمهوری روسیه آغاز فعالیت کمیته قانون اساسی سوریه در سریع‌ترین زمان ممکن را برای سوریه بسیار مهم و حیاتی توصیف کرد و گفت: «در حال حاضر آتش‌بس در تمام مناطق سوریه به صورت عملی برقرار شده و این نتیجه فرایند آستانه است.»


نیم نگاه
برگزاری دیدارهای دوجانبه در «سوچی»

مقامات ایران، روسیه و ترکیه در حاشیه برگزاری نشست سه جانبه، از فرصت حضورشان در سوچی برای انجام رایزنی‌های دوجانبه‌ای که هم موضوع سوریه و هم موضوعات دوجانبه را شامل می‌شد، بهره بردند. از جمله روسای جمهور ایران و روسیه بر لزوم توسعه همکاری‌های دوجانبه و منطقه ای تأکید کردند. روحانی در دیدار پوتین همکاری‌های ایران، روسیه و ترکیه در خصوص سوریه را حاوی دستاوردهای خوبی دانست و تأکید کرد گام‌های باقیمانده مانند تلاش برای حفظ تمامیت ارضی آن کشور و فرایندهای سیاسی لازم هم باید با هماهنگی برداشته شود. روحانی در ادامه با بیان اینکه پیوند بخش‌های تجاری، حمل و نقل و بانکی، روابط دو کشور را پایدار می‌کند، افزود: «انجام معاملات با ارزهای ملی دو کشور گام بزرگی برای توسعه روابط اقتصادی است.»
رئیس جمهوری ایران همچنین یادآور شد: «از سرمایه گذاری شرکت‌های روسی در حوزه‌های انرژی ایران استقبال می‌کنیم.» روحانی به موضوع برجام هم اشاره کرد و افزود: «جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود در برجام عمل کرده و سایر طرفین نیز متعهدند به وظایف خود عمل کنند، اگر طرفین خواستار استحکام برجام هستند اجرای یک طرفه تعهدات، ما را به این هدف نمی رساند.» او با تأکید بر اینکه اروپا باید تأخیرهای خود را در اجرای تعهدات جبران کند، افزود: «نقش روسیه در استحکام برجام بسیار مهم است.» پوتین نیز در این دیدار با تأکید بر اینکه روسیه با قدرت از حفظ برجام حمایت می‌کند، گفت: «هیچ شاهدی مبنی بر نقض تعهدات ایران یافت نشده است.» رئیس جمهوری روسیه افزود: «اکثر توافقات دو کشور در حال اجراست و همکاری‌ها باید تقویت شود، در حوزه‌های حمل و نقل و انرژی، صنعت و کشاورزی و همچنین امور دفاعی همکاری‌های خوبی داریم و مسکو هم به دنبال تعمیق این همکاری‌ها با تهران است.» رؤسای جمهور ایران و ترکیه نیز بر اهمیت حفظ روند مشترک مبارزه با تروریسم و تقویت روابط دوجانبه تأکید کردند. روحانی در دیدار اردوغان با اشاره به روابط دو کشور ایران و ترکیه، با بیان اینکه بسیاری از توافقات دوجانبه  درحال اجراست، گفت: «امیدواریم موانع اجرای سایر توافقات نیز بر طرف شده و به سرعت اجرایی شوند.» روحانی همکاری‌های تجاری دو کشور بویژه ارتباط بخش‌های خصوصی ایران و ترکیه را خوب توصیف کرد و افزود: توسعه مبادلات بانکی لازمه توسعه این روابط است. رئیس جمهوری اسلامی ایران با اعلام آمادگی برای توسعه همکاری‌ها در حوزه انرژی و تامین نیازهای نفت و گاز ترکیه، گفت: «ضروری است که مسئولان کمیسیون مشترک همکاری‌ها با تماس بیشتر روند اجرای توافقات را شتاب دهند.» روحانی در این دیدار همچنین بر ضرورت توسعه روابط و همکاری‌های دو کشور در حوزه حمل و نقل و صنعت تأکید کرد. اردوغان نیز با بیان اینکه مصمم هستیم تمام توافقات را به سرعت اجرایی کنیم، گفت: «ترکیه از ساز و کار SPV اروپا برای همکاری تجاری با ایران استقبال می‌کند و آماده همکاری در چارچوب آن و همچنین ایجاد مکانیسم مشابه دوجانبه است.» رئیس جمهور ترکیه تأکید کرد: «همکاری چندجانبه با ایران در موضوعات مختلف دستاوردهای مثبتی داشته و ترکیه آماده است همکاری‌های چندجانبه با ایران را به سایر کشورهای منطقه گسترش دهد.»

صفحه های 2 و 3 را بخوانید

احسان بداغی
خبرنگار
امروز شنبه بررسی نهایی لایحه پالرمو در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار دارد اما توجهات برای آینده موضوع FATF روی تحولات روز یکشنبه به بعد و شهر پاریس متمرکز شده است. به روزهایی که اجلاس FATF برقرار خواهد شد و مهم‌ترین خروجی آن برای کشورمان تعیین تکلیف موقعیت تعلیق ایران از فهرست کشورهای غیرهمکار موسوم به لیست سیاه است. تعلیقی که اگر تمدید نشود معنایش این خواهد بود که از این پس کره‌شمالی در این فهرست تنها نخواهد بود و ایران هم در کنار این کشور با مشکل فزاینده قطع مراودات بانکی و مالی مواجه می‌شود.
اما و اگرها برای ایران قبل از اجلاس پاریس
 در تهران اما حتی اگر امروز لایحه پالرمو رأی موافق مجمع تشخیص مصلحت نظام را بگیرد باز هم کار لوایح چهارگانه نقطه پایان را تجربه نخواهد کرد چرا که تازه کار به بررسی لایحه CFT خواهد رسید؛ لایحه‌ای که بیشترین حجم از اختلاف‌نظر در بین لوایح چهارگانه مرتبط با FATF ناظر به آن است. هر چند کار بررسی این لایحه آن‌طور که ماه قبل رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم اذعان کرده بود سخت‌تر از سه مورد قبلی خواهد بود اما قابل تصور است که تنها امیدواری موافقان FATF در این شرایط این باشد که لایحه پالرمو بتواند رأی مثبت امروز اعضای مجمع را بگیرد و با همین مقدمه کارگروه FATF بابت تعیین تکلیف لایحه CFT فرصتی مجدد به ایران بدهد تا بدین ترتیب تعلیق ایران از لیست کشورهای غیرهمکار برای 4 ماه دیگر هم تمدید شود. امیدی که به نظر می‌رسد رأی منفی به پالرمو به طور کلی آن را نقش بر آب خواهد کرد، پایان کار تلاش‌ها برای خروج دائمی از فهرست کشورهای غیرهمکار FATF خواهد بود.
دور جدید دلواپسی
درست در همین روزهایی که قرار است FATF بار دیگر سرخط خبرهای ایران را اشغال کند مخالفان لوایح چهارگانه سخت در تلاش هستند تا این آخرین باری باشد که موضوع FATF این‌گونه در فضای سیاسی ایران اهمیت پیدا می‌کند. آنها می‌گویند که مجمع تشخیص مصلحت نظام باید با رأی منفی خود به لایحه پالرمو نقطه پایانی بر این موضوع بگذارد و تکلیف را مطابق با آنچه خواست آنهاست مشخص کند. در روزهای پنجشنبه و جمعه حداقل خبر یازده تحصن و تجمع علیه FATF در شهرهای مختلف ایران مخابره شده؛ از تجمعی در مسجد امام خمینی بازار بزرگ تهران گرفته تا تجمعاتی در شهرهای قم، بابل، همدان، زنجان، رشت، اراک، سبزوار، یاسوج، مشهد و خرم‌آباد. برخی از این تحصن‌ها با سخنرانی چهره‌های سیاسی برگزار شد که مهم‌ترین آنها سخنرانی احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در تجمع معترضان تهرانی بود. جایی که او وعده داد حتی طومار امضا شده توسط معترضان را در حاشیه جلسه امروز در راهروی مجمع تشخیص مصلحت نظام نصب خواهد کرد. متحصنین مسجد امام بازار بزرگ تهران حتی روز پنجشنبه بیانیه‌ای هم صادر کردند و طی آن «تنها نتیجه پیوستن به لوایح FATF» را «لگدمال کردن عزت ملی» دانستند. عنوان شده این بیانیه، بیانیه اول این جمع است. چیزی که نشان می‌دهد متحصنین به‌دنبال ادامه اعتراض خود هستند. این بیاینه البته در کنار نامه‌های متعدد معترضین از شهرهای دیگر کشور فقط یکی از متون اعتراضی است که خطاب به مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشته شده است. این تجمعات اعتراضی در دور جدید خود از روز چهارشنبه در قم کلید خورد. جایی که یک روز قبل از آن خبرگزاری‌های مختلف گزارش دادند که 7 هزار طلبه و استاد حوزه علمیه خواستار برگزاری این تجمع شدند. نهایتاً البته تصاویر منتشر شده از این تجمع نشان می‌داد که در بهترین حالت هم تعداد حاضران به 300 یا 400 نفر هم نمی‌رسد اما به‌نظر می‌رسید برای معترضان مهم نبود که جمعیت واقعی آنها چقدر با تعداد امضاهایی که قبلاً ادعا شده بود همخوانی دارد. نکته مهم‌تر برای این گروه کلید زدن دور جدید فشارها برای رد لوایح پالرمو و CFT بود که اتفاق افتاد، بی‌آنکه میزان مشارکت واقعی در آن اهمیت داشته باشد.
سیگنال‌های ناامیدکننده مجمع
معترضان در این روزها فشارهای خود را تشدید کرده‌اند اما در نهایت این اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند. آنجا چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است؟ این فشارها چقدر روی اعضای مجمع تأثیر دارند؟ تا اینجا اکثر اعضا گفته‌اند که بی‌توجه به این فشارها و از جمله پیامک‌های گاه تهدیدآمیزی که برای آنها ارسال می‌شود کار خود را خواهند کرد. همین دیروز محمد صدر، عضو مجمع با اشاره به ارسال پیامک‌های تهدیدآمیز به اعضای این نهاد به «خبرآنلاین» گفت که «برای برخی از اعضای مجمع چنین پیامک‌هایی ارسال شده ولی این رفتارها اقدامات بچگانه‌ای است که نتیجه‌ای در تصمیم اعضا ندارد؛ اعضای مجمع قوی‌تر از این هستند که تحت تأثیر این پیامک‌ها قرار گیرند.» حتی اگر این را از اعضای مجمع بپذیریم که این تلاش‌ها تأثیری بر رأی آنها نخواهد داشت نمی‌توان این حقیقت را نادیده گرفت که نشانه‌های موجود از جلسات این مجموعه پشت درهای بسته حکایت از آن دارد که فضا فعلاً به نفع مخالفان FATF است. اطاله رسیدگی به لایحه پالرمو و بحث‌های دامنه‌دار موافقان و مخالفان آنکه کار بررسی آن را به روز قبل از آغاز اجلاس حیاتی FATF برای کشورمان کشانده شاید یکی از این نشانه‌ها باشد. اما همین حالا نشانه‌های جدی‌تری هم می‌توان یافت. روز چهارشنبه هفته قبل حسین مظفر از شانس پایین پالرمو برای تصویب در مجمع گفته بود و در مصاحبه‌ای با «فارس» توضیح داده بود که «در خوشبینانه‌ترین حالت، تعداد آرای موافقان و مخالفان نصف به نصف است» حال آنکه این لایحه «برای تصویب، دو سوم رأی اعضای مجمع را نیاز دارد.» پیشتر هم یکی از حاضران در جلسه قبلی مجمع که به بحث درباره لایحه پالرمو اختصاص داشت به «ایران» گفته بود که بعد از سخنان مفصل موافقان لایحه در آن جلسه، از جمله وزیر خارجه، رئیس کل بانک مرکزی، معاون حقوقی رئیس جمهوری و رؤسای کمیسیون‌های امنیت ملی و قضایی مجلس از حدود 50 عضو حاضر در جلسه حدود 30 نفر مخالف و کمی بیش از 20 نفر موافق این لایحه بودند. این نشانه خوبی برای جلسه امروز نیست خصوصاً اینکه مقامات مدافع لایحه هم تاکنون در دو جلسه طولانی حرف‌هایشان را زده‌اند و به نظر نمی‌رسد حرف نزده دیگری باقی مانده باشد. اما در همین مدت اعضایی چون احمد توکلی که تا همین یک ماه قبل موافق این لوایح بود و می‌گفت باید با افزودن شروطی FATF را بپذیریم، تبدیل به مخالف آن شده است و می‌گوید: «پالرمو و CFT با استقلال ما سازگار نیست» و «مجمع تشخیص مصلحت حالا باید بگوید با این ضرری که به استقلال و کرامت دارد و این آسیبی که به عزت نفس ما می‌زند، آیا با این ضررها مصلحت است که به آن بپیوندیم و اگر به مصلحت است دلایل آن چیست.»
نوبت پاسخگویی مخالفان
این وضعیت صف‌آرایی درباره لوایح FATF و توازن قدرتی که فعلاً به نفع مخالفان به‌نظر می‌رسد، وضعیتی است که باعث شده تا قدری امیدها از اجلاس پاریس در تهران کم رمق شود. نشانه این کم رمقی هم آنکه ایران این بار برای شرکت در جلسات ICRG یا گروه مرور همکاری‌های بین‌المللی و ارائه گزارش پیشرفت خود در مدت چهار ماهه قبل اقدامی انجام نداده است. حضور ایران هر بار در این جلسات برای مرور کارهای صورت گرفته در دوره چهارماه‌ای بوده که FATF برای کشورمان تعیین می‌کرد. حالا این عدم حضور خودش نشانه جدی است بر اینکه خود مسئولان مرتبط هم به این نتیجه رسیده‌اند که کارهای لازم در چهار ماهه گذشته انجام نشده. کارهایی که اصلاً تضمینی ندارد این بار FATF برای تکمیل آنها یک فرصت چهارماهه دیگر در اختیار ایران قرار بدهد. آن وقت است که سؤال اصلی در فضای سیاسی کشور در خصوص FATF این خواهد بود که نسخه مخالفان این لوایح برای قرار گرفتن در فهرست کشورهای غیرهمکار و قفل شدن سیستم بانکی ایران چیست؟

حمیده امینی فرد
خبرنگار
برخی مشاوران مسکن می‌گویند گرانی بازار اجاره و خرید مسکن، شهروندان را به «کانکس نشینی» سوق داده، مناطق میانی و منطقه 22 جزو لیستی است که آنها برای این ادعایشان مطرح می‌کنند. اما تاکنون هیچ مقام رسمی این گفته‌ها را در داخل شهر تهران تأیید نکرده است. این درحالی است که برخی  مسئولان شهری از پدیده دیگری به نام «پشت بام نشینی» خبر می‌دهند.
پشت بام فروشی پدیده نه چندان تازه‌ای است که از زبان شهردار منطقه 22 تأیید می‌شود. علی نوذرپور با تأیید این پدیده در کلانشهر تهران از آن به عنوان یک حاشیه‌نشینی جدید نام می‌برد. به گفته او در برخی از مناطق ضعیف و کم برخوردار شهر تهران چنین موضوعی وجود دارد و مالکین قسمت پشت بام خود را به صورت یک اتاق به افرادی که معمولاً جزو دهک‌های پائین جامعه محسوب می‌شوند، اجاره می‌دهند. او البته دو سال پیش هم این موضوع را در آستانه انتخابات شورای شهر مطرح کرده، اما در آن شرایط ظاهراً گوشی برای شنیدن وجود نداشته است. این ساختمان‌ها سبک، موقت و ناایمن هستند. اجاره‌هایشان هم بسته به نوع سازه و محدوده مسکونی متفاوت است.این پدیده بیشتر در ساختمان‌های دو و سه طبقه قدیمی رخ می‌دهد.
وی می‌گوید: در محله‌های حاشیه‌نشین شهر تهران (که شامل 40 محله است) بعضاً دیده می‌شود که پشت بام خانه‌ها اجاره داده شده و وجهی هم توسط بهره برداربه مالک ساختمان پرداخت می‌شود یا اینکه به بهره بردار اجازه داده می‌شود در پشت بام، مستحدثه‌ای ایجاد کند و بین 10 تا 15 سال از آن بهره‌برداری کند و پس از آن به مالک واگذار کند.
شهردار منطقه 22، نام منطقه‌اش در این لیست نه چندان بلند بالا را تکذیب می‌کند. او می‌گوید این اولین بار نیست که پدیده کانکس نشینی مطرح می‌شود، حدود یکسال پیش هم بازار کانکس‌ها داغ بوده، اما همان زمان هم به تأیید هیچ مقام رسمی نرسید. نوذرپور البته برای اثبات حرفهایش به گزارش‌های روزانه مأموران و کارگران خدمات شهری در سطح منطقه اشاره می‌کند. او می‌گوید در این مدت حتی یک بیسیم هم برای این موضوع به ما زده نشده و در بخش نوساز منطقه که اساساً امکان چنین چیزی وجود ندارد. پیکان شهر هم که بخش قدیمی منطقه محسوب می‌شود از این موضوع مبراست. نوذرپوراگرچه استقرار کانکس در محدوده کارگاه‌های ساختمانی را رد نمی‌کند، اما به صراحت تأکید می‌کند که این کانکس‌ها فقط برای اسکان موقت کارگران تهیه شده و در کنار ساختمان‌های درحال ساخت دایر است! او البته خطاب به کسانیکه این موضوع را مطرح می‌کنند هم می‌گوید که سند و مدرک ارائه دهند. ادامه این ماجرا را حالا از زبان مصطفی قلی خسروی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران بشنوید. او با تمام قدرت، رواج این پدیده را در تهران تکذیب می‌کند.:«اگر هم چنین چیزی رخ دهد به ثبت در بنگاه‌های املاک نمی‌رسد. یعنی یک توافق دو طرفه بین مالک و مستأجر است که جایی هم ثبت نمی‌شود! چرایش هم روشن است، این کار تخلف است، اگر جایی فردی کانکسی بگذارد و بخواهد اجاره دهد، شهرداری با او برخورد می‌کند. این کار قاعده و قانون خاص خودش را دارد.البته اگر درپشت بام باشد، درصورتیکه مالک حکم رفع ممنوعیت گرفته باشد، می‌تواند اجاره دهد که قضیه آن فرق می‌کند. درهرصورت مشاوران املاک قانون را بلدند و کاری خلاف آن انجام نمی‌دهند. او البته منکر تخلفات عجیب و غریب در تهران با وجود افزایش قیمت مسکن و بالا رفتن نرخ اجاره بها نمی‌شود، اما ترجیح می‌دهد که در این زمینه سکوت اختیار کند! دلیلش هم جلوگیری از رواج این تخلفات است!
از منطقه 11 چه خبر؟
از منطقه 11 چه خبر؟ رواج این پدیده در این منطقه هم تأیید نمی‌شود. آرش لالویی- رئیس اداره املاک شهرداری منطقه 11، البته به یک مورد استقرار کانکس در پشت بام یک خانه مسکونی در ضلع شرقی خیابان کارگر اشاره می‌کند که به محض رؤیت شهرداری با جرتقیل برداشته شده است. خودش اما مورد دیگری را به خاطر نمی‌آورد. معتقد است شهرداری بشدت با این پدیده چه کانکس باشد و چه ساخت یک سازه ناایمن و غیر استاندارد در پشت بام‌ها برخورد می‌کند و به این سادگی‌ها نمی‌توان یک نفر را پیدا کرد که کانکس گذاشته و زندگی می‌کند!
او می گوید: هر ساخت و‌سازی خارج از ضوابط شهرسازی ولو کانکس، انباری، اتاق کوچک با آن برخورد می‌شود. یعنی رأی ماده 100 گرفته شده و حکم تخریب اجرا می‌شود. اگرچه ممکن است در مناطق جنوبی چنین چیزی بوده باشد، اما من نشنیده‌ام!
کانکس نشینی در شهرک های اقماری
منطقه 18 یک منطقه محروم و کم برخودار است. آیا این پدیده در این منطقه به چشم خورده است؟ پاسخ بازهم منفی است. مهندس امیرحسین عساری، معاون خدمات شهری منطقه 18، می‌گوید بله ما کم برخورداریم، اما شرایط سخت اقتصادی باعث نمی‌شود کسی در کانکس زندگی کند. وی با بیان اینکه تاکنون سابقه نداشته با چنین مواردی برخورد کنیم، می‌گوید: غیر ممکن است که چنین اتفاقی در محدوده منطقه ما افتاده باشد. این پدیده بیشتر در شهرک‌های اقماری اطراف تهران دیده می‌شود و اگر گذرتان افتاده باشد هم حتماً با این کانکس‌ها در بعضی شهرک‌ها مثل گلدسته برخورد کرده‌اید. این امر هم طبیعی است و در اطراف همه کلانشهرها دیده شده است. بعضاً 14 نفر در یک فضای 10 متری زندگی می‌کنند، اما در محدوده حریم شهر حتی نمی‌توان یک آجر روی آجر گذاشت. حتی خارج از حریم هم این کار غیر قانونی است. در پشت بام‌ها هم اگر تخلفی رخ داده باشد که شهرداری ورود می‌کند اما نمی‌توان منکر تخلف شد!

ترانه بنی یعقوب
گزارش‌نویس
دیگر کودکی الهه برباد رفته. کودکی که دو سال از عمر کوتاهش در راهروهای پرپیچ و خم دادگاه‌ گذشته و هر بار داستانی را بر زبان آورده که روحش را خراش داده و زخم عمیقی برجای گذاشته. کودکی که در 8سالگی روزهای دردناک و پررنجی را گذرانده و آزار جنسی را تجربه کرده.
راستی چند نفر از ما توانسته‌ایم ماجرای قتل ستایش قریشی در خیرآباد ورامین و تعرض به آتنای اصلانی هفت ساله و کشته شدنش در اردبیل را از یاد ببریم؟ ماجرای آزار جنسی دانش‌آموزان در یکی از مدارس غرب تهران و دختران ایرانشهری چطور؟ آیا فکر کرده‌ایم کسانی که از این آزارها نجات پیدا می‌کنند زندگی را چطور ادامه خواهند داد؟ هیچ وقت از خودتان پرسیده‌اید برای متجاوز چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا به اندازه صدمه‌ای که زده، مجازات می‌شود؟ فکر کرده‌اید که یک دختر بچه تنها و بدون شاهد چگونه می‌تواند در محضر دادگاه حرف‌هایش را ثابت کند؟
باهم داستان الهه را از زبان الهه می‌شنویم؛ داستانی دردناک و واقعی. الهه 35 ساله از داوطلبان جمعیت امام علی(ع) است که با الهه هشت ساله در خانه علم جمعیت امام علی در یکی از شهرهای کوچک اطراف تهران آشنا شده. الهه جمعیت امام علی، داستان الهه 8 ساله را با درد و بغض و اشک برایم روایت می‌کند. شاید نقطه پیوند هر دو اسم مشترک‌شان باشد اما این روزها خیلی چیزهای دیگر هم این دو را به یکدیگر پیوند داده که غم و رنج یکی از آنهاست...
الهه روی صندلی‌اش جابه جا می‌شود. برای این الهه کوچک را همراه خودش نیاورده که فکر می‌کند تکرار و تعریف دوباره ماجرا آن هم جلو یک بچه هشت ساله نه تنها هیچ فایده‌ای ندارد که هربار روح و روان کودک را بیشتر نابود می‌کند: «الهه را دو سال پیش شناختم. زمانی که عمه‌اش او را به خانه علم جمعیت امام علی معرفی کرد. با پدرش زندگی می‌کرد. مادرش اعتیاد داشت و آنها را رها کرده بود. خواهر و برادر دیگرش را هم عمه‌اش نگه می‌داشت. عمه‌اش الهه را به ما معرفی کرد. از همان روزهای اول او چیزهایی می‌گفت که سرنخ به ما می‌داد.
برای عمه‌اش گفته بود آقایی که صاحبخانه‌شان است او را اذیت می‌کند. البته برایتان بگویم که منظورش از خانه اتاقی در یک باغ بود که در واقع پاتوقی برای مواد کشیدن هم بود. یعنی بچه در چنین جایی زندگی می‌کرد. خانه کمی از شهر فاصله داشت و هربار هم به آنجا سر می‌زدیم مردهای زیادی را می‌دیدیم.»
عمه الهه به داوطلبان جمعیت امام علی گفته بود مرد صاحبخانه دختر بچه را اذیت می‌کند و به او دست می‌زند. آنها با زیر نظر گرفتن رفتارهای الهه حدس زدند کودک 8 ساله مشکلی جدی دارد و بشدت آسیب دیده است: «بچه دائم گریه می‌کرد، پرخاش می‌کرد...»
الهه جمعیت امام علی که الهه هم نامش از روز اول نظرش را جلب کرده بود بیشتر حال و احوالش را پی گرفت: «مادر الهه ایرانی است و پدرش افغانستانی... روان شناس ماهم بیشتر او را تحت نظر گرفت. همان روزها الهه برایم گفت که مردی به او دست زده. کم کم از کلماتی که در خانه علم یاد گرفته بود استفاده می‌کرد و برای روان شناس ما با جزئیات بیشتری مسأله را بازگو می‌کرد. فهمیدیم مسأله جدی است و بلافاصله ورود کردیم و نزدیک خانه علم و در نزدیکی خودمان خانه‌ای برای او اجاره کردیم. بچه و پدرش آنجا ساکن شدند. یک روز رفتم به بچه سر بزنم اما دیدم با ترس و لرز می‌گوید که باز عمو... سراغش آمده، در زده و تنها گیرش انداخته... ما آنجا حس کردیم که حتی بچه در خانه‌ای که ما برای امنیتش گرفته‌ایم هم در خطر است و طرف به بهانه‌های مختلف مدام به آنجا می‌رود.»
همان روز الهه برایش داستان را با جزئیات بیشتری گفت. جزئیاتی که برای آنها آزار جنسی کودک را روشن کرد: «الهه برای روان شناس ما هم آنچه بر او گذشته بود تعریف کرد. بچه در این جلسه‌ها برایمان گفت حتی از سوی آن مرد تهدید شده که اگر در این باره به پدرش یا دیگران چیزی بگوید خفه‌اش می‌کند. در تست‌های روان شناسی جزئیات بیشتری مشخص شد. ما از بچه پرسیدیم حاضر است این حرف‌ها را جلوی پلیس یا کس دیگری بگوید که جواب داد حاضر است و دوست دارد همه بلاهایی که سرش آمده بگوید تا آن مرد هم مجازات شود. این عین کلمات این بچه هشت ساله بود. شکایت را مطرح کردیم پرونده آزار جنسی مطرح شد و پدر الهه شکایت کرد. در همین حین فهمیدیم که داستان حتی از آزار جنسی هم جدی‌تر است و دادخواست را از آزار جنسی به تجاوز به عنف تغییر دادیم و پرونده به دادگاه کیفری یک استان تهران و کمیته روانشناسی پزشکی قانونی ارجاع شد. ماهم به عنوان شاهد به دادگاه رفتیم. آنجا حتی معلوم شد آن مرد چند بار به بچه تریاک خورانده و بچه را تهدید کرده که اگر چیزی به مربی‌ها و پدرش بگوید او را می‌کشد. دادگاه در نهایت این مرد را به 90 ضربه شلاق محکوم کرد. دو هفته هم در کل زندان بود که با قرار وثیقه آزاد شد. ما در شوک این حکم بودیم. تا اینکه وکیل متهم در دیوان عالی کشور به حکم اعتراض کرد. ما هم لایحه فرجام خواهی دادیم و بارها بر آزار و اذیت روانی کودک تأکید کردیم. آن موقع الهه قرص‌های اعصاب و روان مصرف می‌کرد. حرف ما این بود که چرا بچه از نظر روحی و روانی بررسی نمی‌شود؟ در این حین متهم حتی بارها پیشنهاد پول داده بود تا پدر الهه او را ببخشد.»
اما تلاش‌های داوطلبان جمعیت امام علی در پیگیری پرونده‌ای که برایشان فقط پیگیری زندگی و سرنوشت یک کودک نبود، ادامه یافت و دادگاه دوباره تشکیل شد و در پزشکی قانونی تهران الهه معاینه شد.
طبق رأی کمیته روانپزشکی این نهاد، مشخص شد که الهه از نظر جنسی مورد آزار روحی و روانی قرار گرفته و باید تحت درمان روانپزشکی قرار بگیرد. این حکم به دادگاه ارجاع شد و با الهه هم یک ساعت جداگانه و بدون حضور کسی صحبت شد اما در نهایت به دلیل نبود دلایل کافی، حکم تبرئه صادر شد.
الهه 8 ساله این روزها با الهه داوطلب جمعیت امام علی و پدر و مادرش زندگی می‌کند. از او می‌خواهم از این کودک 8 ساله بیشتر برایم بگوید و اینکه آیا او از حکم دادگاه باخبر است؟
پدر و مادر الهه حضانت کودک را با نظارت بهزیستی پذیرفته‌اند و حالا مربی و خانواده او شده‌اند؛ پشت و پناه این کودک: «بچه یک شب هم خواب راحت ندارد. یک شب در میان با کابوس از خواب می‌پرد. مدرسه می‌رود اما آنجا هم ناآرامی می‌کند. سؤال ما این است که دیگر چه اتفاقی باید می‌افتاد تا آن مرد محکوم می‌شد؟ الهه همچنان تحت دارو درمانی و درمان روان شناس است. این بچه مشکلات زیادی دارد اما همه ما در کنارش هستیم و کمکش می‌کنیم که ببخشد و زندگی کند. او دائم می‌پرسد من کثیفم؟ چرا این اتفاق برایم افتاده؟»
الهه خیلی روزها که به خانه می‌رود الهه هشت ساله را می‌بیند که با پدر و مادرش بازی می‌کند و لبخند روی لبانش می‌نشیند زمانی که می‌بیند خانواده خوشحالی هستند و همه باهم بازی می‌کنند.
از الهه می‌پرسم چه شد پدر و مادرت سرپرستی الهه کوچک را پذیرفتند که او با همان بغض فروخورده‌اش می‌گوید: «پدر و مادر من رنج این کودک را می‌دیدند. می‌دیدند که ساز و کار دادگاه هم درست نبوده و یک بچه نباید در این مسیر دردآور رها شود. باید سرپرستی‌اش توسط قانون پذیرفته می‌شد... ما رنج این کودک را دیدیم، فریادهای شبانه‌اش را بارها شنیدیم اما قانون مثل ما حساس نبود.
داوطلبان جمعیت امام علی برایم می‌گویند این اولین بار نیست که کودکان آزار دیده را می‌بینند. زهرا کهرام سال‌ها روی این موضوع کار کرده و موارد زیادی را از نزدیک دیده: «بارها با دختران بزرگتر از الهه هم مواجه شده‌ایم. دختران دوازده سیزده ساله‌ای که تجربه آزار جنسی داشته‌اند. دخترانی که از ترس آبرویشان هرگز دم برنیاورده‌اند. خیلی از آنها در بزرگسالی فقط دنبال این هستند که از متجاوز و آزارگرشان انتقام بگیرند. خیلی از آنها می‌گویند دادگاه رفتن فقط آبروی خانواده و خودشان را می‌برد و آنها هرگز نتیجه‌ای نمی‌گیرند.
شاید باورتان نشود اما برخی از این دخترها شکم 10 نفر را سیر می‌کنند؛ یعنی زیرفشار زندگی له شده‌اند و تنها آرزویشان انتقام گرفتن است؟»
او به ضعف قانون در این باره اشاره می‌کند و اینکه در بیشتر پرونده‌های آزار جنسی کودکان همین اتفاق می‌افتد و شاکی به جایی نمی‌رسد. چون شهادت یک کودک ارزش قانونی ندارد و هیچ متجاوزی هم در برابر چند شاهد عاقل و بالغ یک کودک را آزار نمی‌دهد و هیچ وقت هم به کارش اقرار نمی‌کند.
داوطلبان جمعیت امام علی می‌پرسند چرا قوانین ما کودک را درست مثل یک بزرگسال می‌بیند و شرایط ویژه‌ای برای کودکان آزار دیده در نظر نمی‌گیرد؟
الهه دوباره با بغض میان حرف‌های دوستانش می‌آید: «اگر الهه بزرگ شود و از ما بپرسد قانون برای من چه کرد باید به او چه بگویم؟ کاش همه بدانند که یک کودک 8ساله همه شهامت نداشته‌اش را جمع کرد و جلو قاضی هر بلایی را که سرش آمده بود بازگو کرد؛ مسائلی که رویش نمی‌شد جلو پدرش بگوید. این بچه کوچک آخر چه خصومتی با یک مرد میانسال دارد که بخواهد چیزی علیه‌اش علم کند و دروغ بگوید؟ چرا هیچ‌کس نباید حرفش را بفهمد؟ او هنوز از من می‌پرسد حکم دادگاه چه می‌شود؟ ما باید چه جوابی به او بدهیم؟ او که از 6 سالگی تا هشت سالگی‌اش را در دادگاه گذرانده و به جایی نرسیده؟ زمانی که بچه‌ها دنبال عروسک بازی‌شان بودند، او در راهروهای دادگاه قدم می‌زد؟ ما خواستار بازنگری در این حکم هستیم.»
این روزها الهه‌ها باهم از دردهایشان می‌نویسند. قرارشان این است بنویسند و ببخشند. می‌نویسند و زیر نور ماه با هم حرف می‌زنند و بعد آن برگه‌ها را باهم آتش می‌زنند تا شاید دردها هم با آنها بسوزند: «روز اولی که الهه را دیدم روی زمین نشسته بود و گریه می‌کرد. من در چشمانش تصویر خودم را دیدم. دختر بچه‌ای معصوم در هشت سالگی. الهه از برادرش حسین جدا مانده بود اما او عاشق برادرش است. بخشش و فهم عاطفی و بزرگی‌اش همیشه برایم تحسین برانگیز بوده. خیلی اوقات فکر می‌کنم او به کمک من آمده نه من به کمک او. شاید این حرف‌هایم برایت عجیب باشد اما تا تو با الهه زندگی نکنی نمی‌فهمی چقدر به واسطه رنج‌هایی که کشیده با بقیه بچه‌ها فرق دارد. او جوری بزرگ شده که با بقیه فرق دارد. این بچه دنیا را با همه رنج‌هایش یک جور دیگری می‌بیند درباره پدرش که مراقبش نبوده، هیچ وقت بد نمی‌گوید. فقط می‌گوید پدرم ساده دل است. همیشه از من می‌پرسد چرا این همه غم دارد؟ می‌پرسد همه آدم‌ها این قدرغم دارند؟ گاهی به او می‌گویم من هم غم بزرگی داشتم تا اینکه به جمعیت امام علی آمدم و با بچه‌هایی مثل تو آشنا شدم. غم من باعث پیدا کردن تو شد. می‌گویم بعضی غم‌ها مثل هدیه هستند. غم باعث می‌شود حواسمان به آدم‌های دیگر هم باشد... این طوری آرامش می‌کنم. الهه تنها دختری نیست که این دردها را کشیده؛ بدان آخری هم نیست. باید همه با هم فکری برایشان کنیم...»
*همه مدارک دادگاه، حکم پزشکی قانونی، اظهارات الهه، توضیحاتش و نظرات روانشناس پرونده نزد روزنامه محفوظ است.

اگرچه از روز روشن‌تر است که هرچه به گوش تندروهای ایران بخوانیم و انتظار داشته باشیم که نه حتی به اندازه زیاد، بلکه به مقدار کمی عقلانیت به خرج دهند و این همه علیه برجام و در زمین ترامپ بازی نکنند، فایده‌ای نخواهد داشت و آنان همچنان در مسیر زیانبار خود حرکت می‌کنند. حتماً گمان می‌کنند راهی را که رفته‌اند بدون بازگشت است و چون همیشه فرمان را کندِه‌اند و پا را روی گاز گذاشته‌اند و در جاده یکطرفه با سرعت می‌رانند به طوری که حتی فکر کردن به بازگشت از این مسیر نیز برایشان سنگین تمام خواهد شد. ولذا به قول شاعر: گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله ما [مردم] است/ آنچه البته به جایی نرسد فریاد است. به رغم این بد نیست تذکاری داده شود، شاید برخی از آنان با همدلی بیشتری این مطالب را بخوانند.
هفته پیش کنفرانس «آسا» [امریکایی، سعودی و اسرائیلی] درباره خاورمیانه در ورشو برگزار شد. امریکایی‌ها که رئیس هیأت مدیره این کنفرانس هستند و عربستان صندوق‌دار آن و اسرائیل نیز مدیرعاملش است، تا آغاز این نشست چند گام از ادعاهای اولیه خود عقب‌نشینی کردند. ولی امیدشان این بود که از تنور ورشو نانی برای خودشان بپزند، فقط برایشان معلوم نبود که این تنور تا چه حد داغ شود که در پایان کنفرانس معلوم شد سردتر از آن بود که نان به دیواره تنور حتی بچسبد؛ لذا نان آنان داخل تنور افتاد و سوخت. پرسشی که اکنون باید طرح کرد این است که اگر برجام نبود این کنفرانس چه وضعیتی داشت که اکنون ندارد؟ خب براحتی می‌توان مدعی شد که هیچ فرقی نمی‌کرد و حتی از ترس قدرت تندروهای ایران برگزار هم نمی‌شد و حتی بالاتر از آن اینکه، اگر برجام نبود تا حالا عربستان سعودی و اسرائیل از صفحه روزگار محو و امریکا نیز دچار فروپاشی شده بود و خلاصه همه چیز گل و بلبل بود،
به احتمال فراوان می‌توانستند بگویند تا کنون ظهور آقا امام زمان(ع) هم محقق شده بود و فقدان همه این خوبی‌ها ناشی از پذیرش برجام است! شاید بتوان از موضع طرفدار برجام هم نکات مقابلی برشمرد. اینکه اگر برجام نبود اصلاً نیازی به این کنفرانس نبود، چون آنان بدون این کنفرانس و تاکنون به اهداف شوم خود می‌رسیدند. اگر از این دو نگاه بگذریم باید بگوییم که می‌توان نگاه منصفانه‌تری هم داشت و اینکه استقبال نکردن جامعه جهانی از این کنفرانس ریشه در شکستن اجماع شورای امنیت علیه ایران دارد. همان اجماعی که قطعنامه‌هایی با 15 رأی مثبت علیه ایران صادر می‌کرد، می‌توانست چنین نشست‌های اجماعی نیز ترتیب دهد. در واقع مسأله اصلی ما در برجام کنار گذاشته شدن قطعنامه‌های شورای امنیت بود و نه حتی تحریم‌های ایالات متحده. باید به یاد آورد که اصول‌گرایانی که می‌گفتند مردم نمی‌دانند «تحریم نمنه» و «آن قدر قطعنامه دهید که قطعنامه‌دان شما پاره شود»، امروز بطور حتم در برابر چنین نشست‌هایی منفعل و ناکارآمد می‌بودند. هرچند ما نتوانستیم یا نخواستیم که منطق برجام را در سایر روابط خود با جهان غرب ادامه دهیم ولی همین مقدار از برجام که متن مؤثری برای جلوگیری از اجماعی مؤثر در سازوکار رسمی شورای امنیت علیه ما است، دستاورد بزرگی محسوب می‌شود. شاید کمتر کنفرانسی باشد که ایالات متحده تشکیل داده ولی تا این حد منفعل و منزوی شده باشد. جالب اینکه همزمانی حکم دادگاه لاهه نیز می‌تواند تاحدی دستاوردی متأثر از همین فضا تلقی شود که امیدواریم مجموعه تندروان و آنان که تحت تأثیر این جماعت هستند از این وقایع متنبه شوند. شاید این درسی باشد که حداقل بیش از اعضای مجمع تشخیص مصلحت را پیامک باران نکنند و از طریق تهدید جلوی تشخیص مصلحت این کشور را نگیرند و اجازه دهند که لوایح مربوط به FATF در یک محیط آرام و عقلانی به تصویب برسد.

قاسم محبعلی
مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه
نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه در حالی روز پنجشنبه گذشته در «سوچی» روسیه برگزار شد که پیش از آن سه کشور در نشست تهران درباره منطقه ادلب و پاکسازی آن از گروه‌های تندرو و افراطی و نحوه حاکمیت دولت دمشق بر این منطقه به تفاهماتی دست یافته بودند. اما این در حالی است که روند تحولات جاری منطقه بر پایه این تفاهمات پیش نرفت و برعکس، نیروهای تندرو که پیشتر تحت عنوان جبهه النصره و جریان‌های وابسته به القاعده تغییر نام داده بودند، با اشکال جدید و نام‌های جدید شکل گرفتند و بعد از نشست تهران و نشستی که پوتین و اردوغان درباره این منطقه داشتند، کوشیدند موقعیت خودشان  را در آن منطقه تقویت کرده و گسترش دهند.
در همین راستا از آنجایی که روس‌ها نسبت به تحولات جاری و رویکرد ترکیه ابراز نارضایتی کرده بودند، یکی از محورهای مورد گفت‌وگو در نشست سوچی به موضوع «ادلب» و ترسیم آینده عاری از تنش برای این منطقه اختصاص یافت. محور مهم دیگر این نشست مسأله منطقه شرق سوریه بود، یعنی مناطقی که اینک در کنترل کردهای تحت حمایت امریکا قرار دارد که بعد از خروج احتمالی امریکا از آنجا، سرنوشت آنجا مورد بحث و گفت‌وگو قرار دارد. این در حالی است که پیرامون این موضوع میان دولت سوریه، ترکیه و خود کردها اختلاف نظر وجود دارد و کردها مایل هستند حتی با دولت دمشق به تفاهم برسند. در اینجا میان ایران از یک سو و دولت سوریه و روسیه از سوی دیگر با ترکیه اختلاف نظر وجود دارد که این موضوع هم با لزوم حفظ تمامیت ارضی و توجه به برطرف کردن نگرانی‌های ترکیه در بیانیه سه کشور مورد توجه قرار گرفت.
البته این نشست نشان داد که ایران می‌کوشد با موضوع کردها به صورت نرم تری برخورد کند اما درمقابل ترکیه با شدت عمل، خواستار براندازی و حذف هرگونه نقشی برای کردها در آینده سوریه است که طبیعتاً نقطه اختلاف نظر است. اما در مقابل این تحول، دو مسیر دیگر هم قرار دارد که  یکی تحت مدیریت و حمایت ائتلاف تحت رهبری امریکاست و دیگری، مسیر سازمان ملل است که بر قطعنامه این نهاد بین‌المللی متکی است. اینکه کدام یک از مسیرها آینده سوریه را تعیین می‌کند، یک بحث است، اینکه آیا یک تفاهمی میان این سه راه حل صورت بگیرد، یا ترکیبی از اینها باشد، بحث بعدی است. نگاهی به بیانیه سوچی نشان می‌دهد که برای نخستین بار در بیانیه سه کشور اشاره‌ای به قطعنامه سازمان ملل نشده است و آینده سوریه را براساس راه حل سیاسی مورد تفاهم دولت و گروه‌های سیاسی پیش‌بینی کرده است. اما در مقابل در حاشیه اجلاس ورشو، جلسه‌ای میان امریکا و 3 کشور دیگر که شامل مصر و عربستان و اردن بوده است، برگزار شده و پس از آن بیانیه‌ای صادر شده و در آن از راه حل شورای امنیت و نماینده سازمان ملل دفاع شده است.
این دو مسیری است که آینده سوریه را به نحوی از انحاء تعیین می‌کند و این امر یا از طریق تفاهم تعیین می‌شود یا از طریق اینکه کدام طرف در میدان دست بالا را داشته باشند و بازی را در میدان نظامی تمام کنند. یعنی علی رغم اینکه در هردو بیانیه با راه حل نظامی مخالفت شده، اما در عمل به نظر می‌رسد درحال حاضر ائتلاف به رهبری روسیه، ایران و دولت سوریه دست بالا را دارد و اگر این روند ادامه یابد، بعد از خروج احتمالی امریکا از شرق سوریه، باید منتظر تحولات جدیدی در وضعیت شرق سوریه و همچنین ادلب بود.  کوشش برای حل بحران‌های منطقه‌ای از سوی بازیگران مؤثری چون ایران، روسیه و ترکیه در حالی است که امریکا همزمان می‌کوشد از طریق شکل دادن به ائتلاف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، بر نقش‌آفرینی مؤثر ایران سرپوش بگذارد و حتی آن را کشور بی ثبات کننده منطقه معرفی کند. چنان که امریکا یکی از اهداف اصلی خود در نشست اخیر ورشو را برقراری صلح در خاورمیانه از طریق مقابله با ایران اعلام کرد.
اما پیگیری چنین رویکردی از سوی امریکا در حالی است که هدف اعلام نشده این کشور  پیگیری پروژه صلح خاورمیانه و حل و فصل مناقشات اعراب و اسرائیل است. برای این کار امریکایی‌ها نیاز دارند ایران را به عنوان تهدید مشترک و اول منطقه، هم علیه اسرائیل وهم علیه کشورهای عربی، به صورت همزمان تعریف و آن را به عنوان نقطه مشترک یا حاصل اتفاق نظر مشترک اسرائیل، اعراب و کشورهای عرب همسایه اسرائیل تبدیل کنند تا به این طریق بتوانند پروژه‌ای که برای حل و فصل اختلافات اسرائیل و فلسطینی‌ها دارند، پیش ببرند.  اما اگر آنان موفق شوند که این ائتلاف را تشکیل دهند، طبیعتاً فشارها بر ایران افزایش پیدا می‌کند و در کنار محاصره اقتصادی که امریکایی‌ها دنبال آن هستند، ممکن است یک محاصره سرزمینی هم علیه ایران به وجود بیاورند.
بنابراین برای اینکه چنین اتفاقی نیافتد، ایران باید سیاست هوشمندانه‌ای را چنانکه تاکنون در پیش گرفته، ادامه دهد و مناسبات خود را در درجه اول با اروپایی‌ها و از سوی دیگر با بخش دیگری از قدرت‌های دنیا مانند چین و روسیه توسعه دهد و همچنین با کشورهای همسایه عرب جنوب خلیج فارس وارد یک دیالوگ شود تا همزمان نگرانی‌هایی را که به ویژه از سوی امریکایی‌ها دامن زده می‌شود، کاهش دهد. رویکردی که در نهایت می‌تواند سیاست تندروهای دولت ترامپ از جمله مایک پنس، معاون رئیس جمهور امریکا، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه و جان بولتون، مشاور امنیت ملی این کشور را با مشکل مواجه کند. چنان که تلاش‌های امریکا در ائتلاف سازی منطقه‌ای و جهانی تاکنون ذیل دیپلماسی مؤثر ایران در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی از لفاظی علیه کشورمان فراتر نرفته و امریکایی‌ها تاکنون نتوانسته‌اند یک ائتلاف بین‌المللی مؤثر علیه ایران تشکیل دهند.

جمعی از اعضای خانواده امام موسی صدر و در رأس آنها رباب صدر دیروز با پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان در واتیکان دیدار و گفت‌و‌گو کردند.
در این دیدار که در آستانه سالگرد خطبه امام موسی صدر در کلیسای کبوشیین بیروت (۳۰ بهمن ۱۳۵۳) انجام شد، نامه درخواست حمایت پاپ برای آزادی امام موسی صدر و دو همراهش در چهلمین سال اسارت منتشر شد.
به‌گزارش «ایران»، در این نامه که خواهر امام موسی صدر به پاپ ارائه کرد آمده است: «جنایت ربودن امام صدر فرصت نداد تا او در حوادث چهار دهه گذشته حاضر باشد؛ اما اندیشه‌های اجتماعی‌اش و ارزش‌هایی که می‌خواست در جامعه نهادینه سازد، در تاریکی تفکراتِ تکفیری، تفکراتی که با فساد و جرم خاورمیانه و جهان را به ویرانی کشانده‌ است، چونان مناره‌‌ها درخشانند. تلاش‌های امام صدر برای بازگرداندن اعتبار انسان و کرامت و حقوقش، شایسته بررسی در جوامع شرق است؛ جوامعی که محل نزول وحی و خاستگاه رسولان و پیامبران‌ است. آن هم در لبنان، سرزمین ادیان مختلف و الگوی همزیستی فرقه‌های مذهبی.»
در بخش دیگری از این نامه آمده است: «آنان که حکم به حذف امام صدر از صحنه دادند، مشتی مستبدند و او را بابت احترامش به حق اختلاف‌ها و تلاش خستگی‌ناپذیرش برای حفظ کرامت انسان و پاسداری از حق تمایز و پیوند انسان‌ها مجازات کردند؛ و کسانی که او را به صحنه بازگردانند مبارزان راه آزادی و کرامت و عدالتند. از این رو، تلاش و مبارزه ما برای پیگیری ربودن آنان و نجاتشان از صمیم ایمانمان و بر مبنای واجبِ انسانی و دینی ماست.»