رد صلاحیت هاشمی به روایت <سخنگو>
کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان: شاید بهتر بود وزیر اطلاعات وقت در جلسه بررسی صلاحیت هاشمی دعوت نشود
خسرو مبشر
خبرنگار
همه آنان که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری 92 برای ثبت‌نام هاشمی رفسنجانی در میدان رقابت لحظه شماری می‌کردند، تصور نمی‌کردند رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئیس پیشین خبرگان رهبری، رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی و یکی از برجسته‌ترین چهره‌های مبارز و انقلابی و از نزدیک‌ترین فرد به بنیانگذار انقلاب اسلامی توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شود. با گذشت چند سال از آن زمان، ابهام‌ها و سؤالات در این باره آنقدر مهم هست که یک بار دیگر سراغ عباسعلی کدخدایی سخنگوی وقت شورای نگهبان برویم. مرحوم هاشمی پیش از این از حضور وزیر اطلاعات دولت قبل در جلسه شورای نگهبان و تأثیر گزارش وی در رد صلاحیت خود سخن گفته بود. کدخدایی اگرچه تأکید دارد که حضور مسئولان اطلاعاتی در شورای نگهبان مرسوم است اما می‌گوید شاید بهتر بود از آقای مصلحی دعوت نمی‌کردیم. این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانیم.
با گذشت چند سال از ماجرای رد صلاحیت آیت‌الله هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری سال 92، این مورد همچنان از نکات مهمی است که گاه و بیگاه مطرح شده و از زوایای مختلف به آن پرداخته می‌شود. اخیراً هم پس از درگذشت ایشان، بار دیگر این رخداد مورد توجه قرار گرفت. با توجه به اینکه شما در سال 92 عضو و مهم‌تر از آن سخنگوی شورای نگهبان بودید، طبعاً مرجع مناسبی برای طرح سؤالات و ابهاماتی در این خصوص هستید. برای شروع لطفاً اگر نکته‌ای را لازم می‌دانید، مطرح کنید.
این بحثی است که مربوط به گذشته است، شاید خوب نباشد که دوباره این مسائل را مطرح کنیم. پاسخ هم به اندازه کافی داده‌ام در همه رسانه‌‌ها و توضیح کافی داده‌ام نسبت به مسأله. هم بحث‌ها تکراری می‌شود و هم خواننده شما شاید خیلی رغبت نداشته باشد که این بحث‌ها را بشنود و هم مرحوم هاشمی الان در میان ما نیست و ما هم خیلی مایل نیستیم مسائل را مطرح کنیم. این دو نکته‌ای هست که من در ذهن دارم ولی اگر سؤال تازه یا مطلبی هست که من پاسخ نداده‌ام، بفرمایید.
شما یک بار راجع به همین نقدهایی که درباره عدم احراز صلاحیت آقای هاشمی شد، تأکید کردید چیزی که از خدا پنهان نیست، چرا باید از خلق پنهان باشد؟ حتی پیشنهاد داده بودید خوب است فیلم جلسات شورای نگهبان پخش شود. این نگاه، واقع‌بینانه و تأیید اصل «دانستن حق مردم است»، است و امیدوارم بر همین مبنا تاحد امکان به زوایای رد صلاحیت آیت‌الله هاشمی بپردازید. همان زمان و بعدها تحلیل‌هایی از این رأی شورای نگهبان بیان و منتشر شد که در یک طبقه‌بندی کلی می‌توان آنها را در سه دسته جمع‌بندی کرد. اول کهولت سن ایشان، دومی بیماری وی و سومی مرزبندی نکردن آیت‌الله هاشمی با فعالان سیاسی که منتقدان‌شان، آنان را «فتنه‌گر» می‌دانند. شما به عنوان کسی که در زیر و بم تصمیم‌گیری شورای نگهبان بودید، این برداشت‌ها را جامع می‌دانید یا کاستی‌هایی دارد؟
ابتدا یادآور شوم مشکل اینجاست که ما حقوقی صحبت می‌کنیم ولی برخی، از سخنان ما برداشت سیاسی می‌کنند و برپایه همین برداشت ناروا، تحلیلی سیاسی هم می‌دهند. خواهشم این است که عرایض بنده با همان نگاه حقوقی ارزیابی شود و از نگاه سیاسی به آن پرهیز شود.
هنگامی که پرونده فردی به مرحله بررسی می‌رسد، اگر اعضا وی را بشناسند، ذهنیت یا یافته‌هایی درباره او دارند که برمبنای آن، رأی مثبت یا منفی می‌دهند و کسی هم مجاز نیست به دیگری بگوید چرا رأی تو مثبت یا منفی بود؟ رأی، رأی است و حق انتخاب صاحب رأی باید کاملاً محفوظ و محترم باشد. مرحوم هاشمی فرد ناشناسی نبودند، همه اعضا ایشان را کاملاً می‌شناختند، خیلی از آقایان اعضا با ایشان سال‌ها قبل از انقلاب ارتباط داشتند و کار کردند و این طور نبود که بخواهد کسی مطلبی را خدای ناکرده غیرواقع در پرونده ایشان جلوه بدهد.
آقای هاشمی به حضور وزیر اطلاعات وقت (مصلحی) در جلسه بررسی صلاحیت خود اشاره کرده بودند و گزارش وی را در خروجی آرا مؤثر دانسته بودند...
ایشان بحث‌های کلی را مطرح کرد نه در ارتباط با شخص آیت‌الله هاشمی، مسائل کلان سیاسی، مسائل کلان انتخابات...
حضور شخص وزیر اطلاعات در جلسات بررسی صلاحیت نامزدها مرسوم است؟
بله، مخصوصاً در انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری. گاهی اوقات آقایان شورای نگهبان پرونده را که می‌بینند، ابهامات یا سؤالاتی در ذهن دارند که برای برطرف کردن آنها می‌گویند کارشناس مربوطه هم برای پاسخگویی بیاید. گاه، کارشناس‌های خودمان می‌آیند تا بگویند درباره آن ابهامات و سؤال‌ها اطلاع بیشتری دارند یا خیر؟ لازم باشد، همکاران‌مان از دفتر استان یا دفتر نظارت استان هم دعوت می‌شوند تا توضیح بدهند. گاهی اوقات نیز دوستان وزارت اطلاعات یا نهادهایی را که مکلفند گزارش به ما بدهند می‌خواهیم تا بیایند.
در ادوار پیشین انتخابات ریاست جمهوری و در مرحله بررسی صلاحیت‌ها موردی بوده که وزیر اطلاعات حضور داشته باشد؟
شخص وزیران اطلاعات را یادم نمی‌آید ولی معاونان وزارتخانه چرا، آنان می‌آمدند. البته خود وزرای اطلاعات برای انتخابات مجلس نیز آمده‌اند، ولی انتخابات ریاست جمهوری را یادم نیست.ظاهراً آقای مصلحی از طرف ما دعوت شد.
بله. اما به هرحال، این ابهام وجود دارد که محتوای گزارش ایشان به اعضای شورای نگهبان مثبت نبوده و این گزارش یکسویه روی خروجی رأی اعضای شورای نگهبان و رأی ندادن به صلاحیت آیت‌الله هاشمی بی‌تأثیر نبوده است.
ببینید، یک وقتی مسئولی می‌آید درباره یک شخص گزارش می‌دهد؛ مثلاً آن کارشناسی که از وزارت می‌آید، می‌گوید بله ما می‌دانیم مسائل به این صورت بوده و آن چیزی که در پرونده بوده، این موارد را هم دارد. خب توضیح بیشتری می‌دهد و آقایان نسبت به وضعیت فرد اطلاعات بیشتری کسب می‌کنند و بعد تصمیم‌گیری می‌کنند ولی نکته اصلی بنده این است که اعضای شورای نگهبان نظرات کارشناسان داخلی خودمان، نظرات کارشناسان بیرونی را، چه وزارت اطلاعات، چه نیروی انتظامی و... را اصطلاحاً «طریقیت» تلقی می‌کنند، یعنی این گزارش‌ها طریق و راهی است برای کشف بهتر موضوع اما تنها مبنای تصمیم‌گیری نیست، حتی ممکن است گاهی تصمیم گیری‌ها، مغایر گزارش‌های دریافتی باشد.
شما چند بار اشاره کردید که محور صحبت‌های وزیر اطلاعات وقت در حضور اعضای شورای نگهبان، راجع به شخص آیت‌الله هاشمی نبوده...
نه اینجور نبوده که بیایند مثلاً بگویند آقای هاشمی خدای نکرده این مشکلات را داشتند. کارشناسی که از وزارت می‌آید، می‌گوید آقای زید این مسائل را داشته به این صورت بوده و ما در گزارش این گونه نوشته‌ایم...
بحث فضای انتخاباتی بدون اشاره به شخص هاشمی چگونه می‌تواند در جلسه بررسی صلاحیت ایشان مطرح شود؟ به طور منطقی باید گزارش درباره ایشان هم بوده باشد. درست است؟
اینکه اشاره‌ای به آقای هاشمی به بحث شخصیتش داشتند؛ خیر، این گونه نبود. ایشان فضای انتخابات و مسائل بین‌المللی را تحلیل کردند.
یعنی می‌فرمایید گزارش وزیر اطلاعات وقت درباره آیت‌الله هاشمی نبود اما خروجی جلسه با گزارش مصلحی پیرامون فضای داخلی و بین‌المللی؛ تأیید نشدن صلاحیت آیت‌الله هاشمی بود؟!
نه. می‌گویم الزاماً خروجی این بحث، مسأله صلاحیت آقای هاشمی نبود. عرضم این است که این گزارش هیچ تأثیری در آن رأیی که آقایان اعضا دادند، نداشت. چون از قبل یک سنجش مقدماتی کرده بودیم، رأی همین بود.
ببخشید اگر سنجش مقدماتی شده که رأی همین است، بهتر نبود وزیر اطلاعات وقت دعوت نشود؟ دعوت ایشان اجباری بود؟
نخیر، اجباری در کار نبود.
اما همین دعوت شائبه‌هایی ایجاد کرده که گزارش مصلحی در عدم تأیید صلاحیت آیت‌الله هاشمی مؤثر بوده، اگر ....
ادامه در ص 67
دانلود تمام صفحات این نسخه
