ریحانه یاسینی

نیم نگاه

قیمت نفت برای سال‌جاری، 55 دلار به ازای هر بشکه پیش‌بینی می‌شود. همچنین  قیمت فلزات نیز 11 درصد افزایش خواهد یافت
ضعف سرمایه‌گذاری هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی، مانع برخی فعالیت‌ها در اقتصادهای نوظهور و درحال توسعه صادرکننده کالاها می‌شود. این اقتصادها برای خنثی کردن کندی رشد سرمایه‌گذاری از فضای سیاستگذاری محدودی برخوردارند، بنابراین باید اقداماتی را درپیش گیرند که فضای کسب‌ وکار را تقویت و متنوع‌سازی اقتصادی را تشویق کند. همچنین چشم‌انداز رشد را در بلندمدت بهبود دهد

///////////////////////////////////////////////

بانک جهانی به تازگی گزارشی ازپیش‌بینی قیمت کالاها در سال 2017 با عنوان «چشم‌انداز بازار کالاها» منتشر کرده است. بر اساس این گزارش، قیمت نفت برای سال‌جاری، 55 دلار به ازای هر بشکه پیش‌بینی می‌شود. همچنین  قیمت فلزات نیز 11 درصد افزایش خواهد یافت که علت این افزایش، کاهش بیشتر عرضه و افزایش تقاضا از طرف چین و اقتصادهای پیشرفته است. بر اساس گزارش چشم‌انداز بازار کالاها، قیمت کالاهای کشاورزی نیز امسال تقریباً ثابت خواهد ماند و کمتر از یک درصد در سال 2017، افزایش خواهد یافت. نمودار بانک جهانی نشان می‌دهد قیمت سه گروه کالایی کشاورزی، فلزات و انرژی از سال 2011 تا 2016 روندی نزولی داشته اما در سال 2017، با افزایش قیمت روبه‌رو خواهد بود. البته بر خلاف این روند، قیمت فلزات گران بها به خاطر افزایش نرخ بهره و کاهش سرمایه‌گذاری در پناهگاه‌های امن، 7 درصد کاهش خواهد یافت.

در سال 2017، قیمت نفت چه وضعیتی خواهد داشت؟
بانک جهانی فرض کرده است اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و دیگر تولیدکنندگان نفت از توافق کاهش تولید خود تبعیت می‌کنند.
اوپک در نشست رسمی سی‌ام نوامبر 2016(دهم آذرماه) در وین برای نخستین بار از سال 2008 میلادی با کاهش تولید موافقت کرد تا با کم کردن از مازاد عرضه نفت در بازارها به بالا رفتن سطح قیمت‌ها کمک کند. همچنین موفق شد در توافق دهم دسامبر (بیستم آذرماه)، تولیدکنندگان نفت غیراوپک شامل روسیه، قزاقستان، گینه، آذربایجان، سودان، مالزی، عمان، بولیوی، مکزیک، بحرین و برونئی را با خود همراه سازد. این تولیدکنندگان در مجموع با کاهش 600 هزار بشکه در روز از تولید نفت خود موافقت کردند. این نخستین توافق اوپک و غیراوپک از سال 2001 میلادی است.
بـــــــافس، اقتصـــــاددان ارشد بانک جهانی و نویسنده اصلی گزارش«چشم‌انداز بازار کالاها» می‌گوید: «در سال گذشته قیمت اکثر کالاها به کمترین سطح رسید و اکنون در مسیر افزایش در سال 2017 قرار دارد. البته تغییر در سایت ها ممکن است این روند را عوض کند.»
مهدی تقوی، اقتصاددان، درباره این پیش‌بینی‌ها و تأثیر آن روی بازار داخلی ما، به «ایران» می‌گوید:«برای تحلیل بخش‌های مختلف این گزارش، باید به وضعیت‌مان در خصوص توانایی تولید، یا واردات و صادرات نگاه کنیم. تنها کالایی که افزایش قیمت آن باعث خوشحالی ما می‌شود و خدا کند که قیمتش بالا برود، نفت است.»
این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد:«اما در مورد کالاهایی مثل کشاورزی و فلزات که ما واردات انجام می‌دهیم، بالا رفتن قیمت آنها به ضررمان است.  در کل، تغییرات قیمت گروه‌های کالایی مختلف، حتماً روی ایران هم تأثیراتی دارد. اما با مدیریت صحیح داخلی، اثرات منفی و مثبت آن قابل هضم است.»

اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه چه وضعیتی خواهند داشت؟
بانک جهانی در پایگاه خبری خود درباره کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور صادرکننده نیز می‌نویسد:«این اقتصادها به خاطر رشد اندک سرمایه گذاری، ضربه خورده‌اند. رشد آنها از 7.1 درصد در سال 2010، به 1.6 درصد در سال 2015 رسیده است.»
آیهان کاس، مدیر گروه چشم‌انداز توسعه بانک جهانی، در این باره می‌گوید:«ضعف سرمایه‌گذاری هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی، مانع برخی فعالیت‌ها در اقتصادهای نوظهور و درحال توسعه صادرکننده کالاها می‌شود. این اقتصادها برای خنثی کردن کندی رشد سرمایه‌گذاری از فضای سیاستگذاری محدودی برخوردارند، بنابراین باید اقداماتی را درپیش گیرند که فضای کسب‌ وکار را تقویت و متنوع‌سازی اقتصادی را تشویق کند. همچنین چشم‌انداز رشد را در بلندمدت بهبود دهد.»
بر اساس گزارش بانک جهانی، از زمان بحران مالی جهانی در سال‌های 2008 و 2009 بی‌ثباتی‌های سیاسی در اقتصادهای نوظهور و درحال توسعه صادرکننده کالاها افزایش یافته است. این مسأله محصول فرعی تنش‌های ژئوپلیتیکی در اروپــــــای شـــــرقی، چالش‌های امنیتی و درگیری‌ها در خاورمیانه و تنش‌های سیاسی داخلی در اکثر اقتصادهای نوظهور و درحال توسعه صادرکننده کالاها است.
مهدی تقوی، اقتصاددان، معتقد است این کاهش رشد، به دلیل ویژگی‌های ذاتی اقتصاد است. او برای «ایران» توضیح می‌دهد:«اقتصاد مانند یک آدم است.پیری و جوانی دارد. بچه 10 ساله، بسیار سریع رشد می‌کند. اما زمانی که بالغ می‌شود، رشد آن پایین می‌آید. وقتی به 40سال رسید، دیگر نه قد می‌کشد و نه تغییرات زیادی می‌کند. این چیزهایی که برای ما آدم‌ها وجود دارد، درباره  اقتصادها هم صدق می‌کند.» او ادامه می‌دهد:«بعضی‌ها تعجب می‌کنند از اینکه چین رشد 15 درصدی دارد و مقایسه می‌کنند با امریکا که مثلاً سه، چهار درصد رشد دارد. این صحیح نیست. دلیل این است که اقتصاد ایالت متحده بالغ است اما چینی‌ها تازه شروع به رشد کرده‌اند.»

نگاه بانک جهانی به ایران
در گزارش 2017
آیا پیش‌بینی بانک جهانی در مورد اقتصادهای در حال توسعه، شامل حال ایران هم می‌شود؟ مهدی تقوی، در این باره نیز توضیح می‌دهد: «از آنجایی که ما در دوره تحریم به سر می‌بردیم و تازه شروع به رشد کرده ایم، بحث ایران فرق دارد. البته، اینکه حالا به رشد رسیده‌ایم را هم می‌توان با همان نگاه قبلی، تحلیل کرد. ما در دوره احمدی‌نژاد رشد منفی داشتیم، حالا به همین خاطر با برنامه‌های صحیح به رشدهای بالای 5 درصد رسیده‌ایم و می‌رسیم.
اما وقتی اقتصاد رشد 15 درصدی داشته باشد، رساندن آن به 17 درصد، کار سخت تری است.»در برخی از قسمت‌های گزارش چشم‌انداز بازار کالای 2017، نام ایران نیز به صورت پراکنده به چشم می‌خورد. ایران در بخش فلزات، در سال 2015، 30 تن طلا ساخته که نسبت به سال 2014، با 6 تن کاهش مواجه بوده است.
در حوزه سنگ آهن نیز، کشور در زمره تولید‌کنندگان محسوب می‌شود و در سال 2015، بیشتر از 39 میلیون تن سنگ آهن تولید کرده است. همچنین  در سال 2015، تولید جهانی فولاد خام، 1620 میلیون تن بوده و در همین سال، ایران 46 هزار تن سرب تولید کرده است. در بخش کشاورزی نیز به نام ایران اشاره شده است. ایران در سال 2014، 1784 هزار تن کود نیتروژنی تولید کرده است. این میزان کمتر از 1975 هزار تن تولید شده در سال 2013 بوده است. در سال 2014 تولید این نوع کود در جهان 108966 هزار تن بوده است. بانک جهانی در گزارش خود اعلام کرده است میزان ذخایر ذرت ایران در سال زراعی 2017-2016 بالغ بر 3/ 5 میلیون تن خواهد بود. میزان ذخایر ذرت ایران در سال زراعی 2016-2015، 1/ 6 میلیون تن بوده است.


 

مرجان اسلامی فر

عکس از چرخ خیاطی‌های صنعتی که تا چند روز پیش در ساختمان 54ساله پلاسکو کار می‌کردند و از آن تن پوش‌هایی تولید می‌شد که در تهران و سایر شهرها به فروش می‌رسید و اکنون به آهن پاره‌ای تبدیل شده است که دیگر توان چرخیدن ندارد بسیار ناراحت‌کننده بود. این قبیل عکس‌ها در فضای مجازی بسرعت چرخید و مردم برای آنکه بتوانند مرهمی برای 560 واحد صنفی باشند که هست و نیست خود را از دست دادند طرح حمایت از خرید داخلی را دست به دست چرخاندند و قرار شد خیلی از ایرانی‌ها برای خرید پایان سال خود به شرط ایرانی بودن پوشاک دست به جیب شوند.طی این مدت اتفاقی که برای ساختمان پلاسکو رخ داد از همه نظر مورد ارزیابی قرار گرفت، حتی در مورد اسکان موقت واحدهای تولیدی هم حرف‌های زیادی به میان آمد که آخرین آن حضور پلاسکویی‌ها در فروشگاه‌های قدس متعلق به بنیاد مستضعفان است که چند سالی است که بسته است و خاک می‌خورد.حال با از دست دادن پلاسکو چه اتفاقی برای این صنعت رخ خواهد داد، سؤالی است که این روزها فکر خیلی‌ها را درگیر خود کرده است و آیا مردم با کمبود و افزایش قیمتی روبه‌رو خواهند شد؟طی گفت‌و‌گوهایی که با فعالان بازار و تولیدکنندگان انجام دادیم همه بر بی‌اثر بودن این اتفاق بر بازار صحبت کردند والبته چند نفری هم بودند که نشانه‌های منفی فرو ریختن ساختمان پلاسکو را در بازار جمهوری دیدند.
تنها نگرانی ما بیکار شدن 4 هزار نفر بود
جواد درودیان رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان و پیراهن‌فروشان تهران از تجربیات چند ساله‌اش و وضعیت بازار قبل و بعد از ساختمان پلاسکو گفت: اتفاقی که در مورد ساختمان پلاسکو رخ داد باعث کمبود و گرانی پوشاک نخواهد شد. صادقانه می‌گویم پلاسکو یک قطره در مقابل دریا بود. به همین دلیل تنها نگرانی ما بیکار شدن 4 هزار نفر است و اینکه 560 واحد صنفی دچار معضل بسیار بزرگی شدند. وی ادامه داد: طی چند سال اخیر به‌دلیل افزایش نرخ تورم بازار پوشاک دچار رکود بسیار عمیقی شد و مردم قدرت خرید خود را از دست دادند. بر این اساس اگر به مدت 6 ماه تمام تولیدکنندگان فعالیت خود را متوقف کنند بازار با هیچ کمبودی روبه‌رو نخواهد شد. شهرستان‌ها هم برای آنکه بتوانند تولید خود را حفظ کنند صادرات را مدنظر قرار دادند. با این توضیحات قابل درک است که تولیدکنندگان فعلی برای افزایش تولیدات خود برنامه‌ای ندارند.
شاهد افزایش قیمت نخواهیم بود
محمدرضا عابد یکی از تولیدکنندگان پوشاک در منطقه آزادی درباره اینکه بازار پوشاک بعد از پلاسکو چگونه خواهد بود به یک جمله بسنده کرد و گفت: بازار پوشاک با اینکه ساختمان پلاسکو فروریخت تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و به نظر نمی‌رسد شاهد افزایش قیمت در این حوزه باشیم.رضا احمدی دیگر تولید‌کننده پوشاک مردانه هم می‌گوید: بازار پوشاک مردانه سردترین روزهای خود را سپری می‌کند. قبل از حادثه پلاسکو بازار در رکود کامل بود و مردم برای خرید پوشاک مردانه میل و رغبتی نداشتند و حال با اتفاقی که در مورد پلاسکو رخ داد خیلی‌ها حتی برای پایان سال تمایل خود را برای خرید از دست دادند لذا به نظر نمی‌رسد با حذف برخی از تولید‌کنندگان، بازار این بخش تحت تأثیر قرار گیرد.وی افزود: تولیدکنندگان زیادی در کشور فعال هستند و از طرفی واردات پوشاک مردانه هم کم نیست لذا با تکیه بر این امر می‌گویم بازار با تنش روبه‌رو نخواهد شد.
پوشاک مردانه گران شد
یکی دیگر از تولیدکنندگان پوشاک در خیابان جمهوری نگاه مثبتی به بازار پوشاک حداقل تا پایان سال‌جاری ندارد و می‌گوید:فروریختن ساختمان پلاسکو بر دو موضوع اثر گذاشته است.یکی آنکه اجاره مغازه و کارگاه در خیابان جمهوری بشدت افزایش یافته است، دوم اینکه قیمت پوشاک مردانه رو به افزایش است.وقتی 560 واحد صنفی پوشاک از گردونه خارج شوند بازار واکنش منفی نشان می‌دهد و قیمت‌ها دستخوش تغییر می‌شود.وی درباره اینکه تولیدکنندگان می‌خواهند برای افزایش تولید برنامه‌ریزی کنند با قاطعیت گفت نه به هیچ عنوان چرا که بازار ظرفیت لازم را ندارد و ما توان مالی برای گسترش فعالیت خود نداریم لذا هیچ تولیدکننده‌ای وارد مقوله رشد تولید نخواهد شد.
محمد عباس نیا که در چهار راه امیراکرم مغازه دارد درباره اتفاقی که در مورد ساختمان پلاسکو رخ داد گفت:بازار پوشاک مردانه و زنانه شرایط عادی را دارد و قیمت‌ها روال گذشته خود را طی می‌کند.طی این مدت به حدی تعداد تولیدکنندگان افزایش یافته است که واقعاً خلأ پلاسکو احساس نمی‌شود و تنها نگرانی ما از این است که همکارانمان متضرر شدند.وی اظهار داشت:بازار شرایط عادی خود را دارد ولی یک نکته مهم وجود دارد که ممکن است در آینده باعث افزایش قیمت پوشاک شود.از زمانی که ساختمان پلاسکو فروریخت اجاره و رهن مغازه در خیابان جمهوری افزایش یافته است و این رشد قیمت باعث می‌شود تا مغازه داران بر قیمت نهایی پوشاک بیفزایند.حتی تولیدکنندگان هم مجبور می‌شوند قیمت‌ها را بالا ببرند.ولی در مقطع فعلی هنوز در بازار اتفاقی رخ نداده است.لذا یکی از درخواست‌های کسبه کنترل قیمت مغازه‌های محدوده جمهوری است. اگر قیمت‌ها کنترل نشود بازار پوشاک مردانه، زنانه و بچگانه به هم می‌ریزد.
وقتی به بازار پوشاک رفتیم خیلی از مغازه داران در تعجب فروریختن پلاسکو بودند و ترجیح می‌دادند به جای اینکه در مورد وضعیت بازارشان صحبت کنیم خبر جدیدی از ساختمان پلاسکو و سرنوشت هم صنفی هایشان برای آنها داشته باشیم.آنها می‌گفتند این بازار به حدی در رکود است که ما نمی‌توانیم برای آنها کاری انجام دهیم.لذا تنها نگاه‌مان به دولت و اتحادیه است که آستینی برای تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک بالا بزنند و حداقل تا پایان سال آنها را سروسامان دهد. آنها رفتن به فروشگاه ‌های قدس را مناسب می‌دانستند ولی می‌گفتند بورس پوشاک در خیابان جمهوری است و چه بهتر بود در همین منطقه برای آنها کاری می‌شد. به هر ترتیب بازار پوشاک به خواب رفته است و معلوم نیست شب عید امسال شاهد تحرکی در این بخش خواهیم بود یا نه. هر چند که دیده شد برخی از فروشندگان به نفع خود بازار را تغییر دادند و قیمت‌ها را بالا بردند ولی اکثریت بر ثبات قیمت‌ها اصرار داشتند و حاضر نبودند در خلأ پلاسکو گرانی را به تن پوش ایرانی هدایت کنند.