می‌دانستم پـــدرم تـــاب یــــک اتفــــاق ناراحت‌کننده دیگر را ندارد برای همین خیلی در جریان مشکلاتم نمی‌گذاشتمش. فکر می‌کرد مشکلی جزئی بیشتر نیست. راجع به زندگی‌ام که می‌پرسید می‌گفتم مشکل خاصی نیست بچه بازی‌های دوران جوانی است که تمام می‌شود.
فوراً به دوستم که مشاورحقوقی بود زنگ زدم و کمک خواستم که‌ ای‌کاش این کار را نمی‌کردم. دوستم پیشنهاد داد مهریه‌ام را به اجرا بگذارم و بگویم تا وقتی مهریه‌ام را نداده‌ای به خانه پدر شوهر باز نمی‌گردم. این‌کار را کردم و دادگاه به نفع من تمام شد. مهریه‌ام بیست سکه بود که دادگاه برایش آن را قسط‌بندی کرد به ماهی یک سکه. اما موفقیتم در دادگاه خیلی زود به کابوس الانم تبدیل شد. حالا زندگی‌ام دارد از دستم می‌رود.در صورتی که من فقط می‌خواستم کمی بترسانمش که آدم شود.
دو هفته بعد از دادگاه بود که خانواده‌اش به گوشم رساندند به بهانه عدم تمکین درخواست ازدواج مجدد کرده. دنیا روی سرم خراب شد. دوستش دارم و حاضرم با همه خساست‌هایش کنار بیایم. نمی‌دانم باید چکار کنم! زندگی‌ مشترکم هنوز شروع نشده دارد تمام می‌‌شود. هنوز سر خانه زندگی خودمان نرفته‌ایم که انگار من باید بین کنار آمدن با هوو و طلاق یکی را انتخاب کنم. دارم زندگی‌ام را در بیست و یک سالگی از دست می‌دهم. یا مطلقه می‌شوم یا باید با هوو سر کنم. آن از زندگی مجردی‌ام که اول نوجوانی بهترین مادر دنیا را از خوشبختی‌ام گرفت، این هم از زندگی متأهلی که از اولش باید این‌طور با جنگ و دعوا شروع شود.

شرایط حق حبس:
1-مهریه باید حال باشد؛ اگر مهر مدت دار باشد زوجه هنگامی می‌تواند آن را مطالبه کند که زمانش فرا رسیده باشد. در این مدت زوجه نمی‌تواند مطالبه مهر کند و زوج می‌تواند ایفای وظایف زناشویی را از زوجه طلب کند، فلذا هنگامی که مهریه مؤجل باشد زوجه نمی‌تواند از حق حبس خود استفاده کند. در حالتی که زوج ایفای وظایف زناشویی را طلب نکند و زمان مهریه هم فرا رسیده باشد با نظر به ماده 1082 قانون مدنی که به محض وقوع عقد نکاح، زوجه مالک مهر می‌شود؛ زوجه می‌تواند از حق حبس خود استفاده کند.
2- زوجه قبل از اخذ مهریه مبادرت به عمل زناشویی نکرده باشد. چنانچه حتی یک بار به اختیار خود عمل زناشویی انجام داده باشد، بنابر ماده 1086 قانون مدنی دیگر نمی‌تواند از حق حبس خود استفاده کند. معذلک حقی که برای مطالبه مهریه دارد، ساقط نخواهد شد. زوجه تا دریافت کل مهریه مکلف به تمکین نیست. در صورت اعسار مرد و تقسیط مهریه حق حبس زوجه تا اتمام پرداخت اقساط مستقر است.حق حبس بنا بر ماده 1085 قانون مدنی مسقط حق نقفه در زمان رابطه زوجیت نخواهد بود.
یکی از شرایط ازدواج مجدد مرد متأهل طبق ماده‌ 16 «قانون حمایت از خانواده» عدم تمکین زن از شوهر است. در مورد حق حبس عدم تمکین، اختیاری است که قانونگذار به زن داده است و عدم تمکین وی از موارد شمول ماده فوق‌الذکر نیست. فلذا زوج نمی‌تواند با استناد به ماده نامبرده در مورد حق حبس از دادگاه تقاضای ازدواج مجدد کند.
در مورد این پرونده هم از آنجایی که هنوز زندگی مشترک آغاز نشده و رابطه زناشویی برقرار نشده و زوجه تا پیش از دریافت مهریه از حق حبس خود استفاده کرده، تقاضای ازدواج مجدد زوج به دلیل عدم تمکین زوجه پذیرفته نخواهد شد. چرا که حق حبس، اختیار عدم تمکین را به زوجه می‌‌دهد و نمی‌‌توان برای ازدواج مجدد به آن استناد کرد.



مشاوره حقوقی

در این پرونده زن با آگاهی از قوانین می‌تواند به حق حبس خود اشاره کرده و مانع از این شود که دادگاه تقاضای ازدواج مجدد زوج را بپذیرد. چرا که عدم تمکین وی پیش از رابطه زناشویی و دریافت مهریه بوده است و مشمول شرایط حق حبس است. یکی از شرایط ازدواج مجدد مرد متأهل طبق ماده 16قانون حمایت از خانواده عدم تمکین زن از شوهر است که گاه در دادگاه‌ها با این موارد مواجه می‌شویم که مرد عدم تمکین زن در مورد حق حبس را مستمسکی قرار می‌دهد برای ازدواج مجدد و با استناد به ماده فوق‌الذکر از دادگاه رسیدگی تقاضای صدور مجوز در این زمینه را دارند. اما حق حبس چیست؟
در دادگاه‌های خانواده شاهد بسیاری از زندگی‌هایی هستیم که بعد از عقد نکاح و قبل از شروع زندگی مشترک به پایان می‌رسند.در این موارد مهریه برحسب نزدیکی یا عدم نزدیکی به صورت کامل یا نصف تعلق می‌گیرد.
با نظر به ماده 1085قانون مدنی زن می‌تواند تا مهریه به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که نسبت به شوهر دارد امتناع کند؛این امکان امتناع از انجام تعهد تا ایفای تعهد طرف مقابل را حق حبس تعریف کرده‌اند.

 

نازنین کیانی فرد
وکیل پایه یک دادگستری

می‌توانید سؤال‌های حقوقی خود را از طریق نشانی ایمیل  iranbanoo@icpi.ir با مشاور حقوقی ما در میان بگذارید.

من یک فرد کلیمی هستم که در ایران سکونت دارم. اخیراً مادرم بعد از یک بیماری طولانی مدت درگذشت و ما را که پس از فوت پدرم تنها در کنار او به آرامش می‌رسیدیم در اندوه فراوان فرو برد. من دارای 3 برادر و 2 خواهر هستم که تنها بازماندگان ایشان به شمار می‌رویم. منزل مادری ما که یک خانه ویلایی است تنها میراث مادرم است که برای ما باقی مانده و من اصرار دارم که آن را به همان شکل سابق دست نخورده به یادگار نگاه دارم، ولی یکی از برادرهایم اصرار به فروش آن دارد و حالا که با نارضایتی جدی من مواجه شده، مرا تهدید کرده که از طریق قانونی وارد عمل خواهد شد. آیا قانون شرع ایران می‌تواند درباره ما اقلیت‌های مذهبی که قواعد شرعی خاصی در این خصوص داریم، مداخله کرده و اظهار نظر کند؟
وکیل الرعایا:با توجه به مصوبه مورخ 3/4/1372 مجمع تشخیص مصلحت نظام به‌عنوان قانون رسیدگی به دعاوی مطروحه راجع به احوال شخصیه و تعلیمات دینی ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی و همچنین قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه مصوب 31 تیر ماه 1312، جز در مواردی که مقررات قانون راجع به انتظامات عمومی باشد، مسائل مربوط به نکاح و طلاق ایرانیان غیرشیعه که مذهب آنان به رسمیت شناخته شده است، عادات و قواعد مسلمه متداوله مذهبی باید رعایت شود. در مورد کلیمیان ایرانی امور مذکور باید از دارالشرع حکیمان وابسته به انجمن کلیمیان سؤال شود و مطابق با آن حکم شرعی صادر شود. همچنین احوال شخصیه و حقوق ارثیه متداوله در مذهب نیز باید طبق مقررات مذهبی متوفی عمل شده و رعایت گردد (نظریه شماره 5159/7 مورخ 26/9/1377 اداره حقوقی دادگستری).
از سوی دیگر، مطابق اصل سیزدهم قانون اساسی، ایرانیان کلیمی اقلیت دینی شناخته شده و بر این اساس می‌توانند در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزاد بوده و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل کنند. بنابراین قوانین یاد شده، نحوه تقسیم ارث و سایر موارد مربوط به آن طبق مقررات مذهبی متوفی که کلیمی بوده است صورت می‌گیرد، ولی این باعث نمی‌شود که برادر شما نتواند در دادگاه‌های ایران دادخواهی کند. به هرحال رسیدگی در دادگاه و  طبق تشریفات شکلی و آیین دادرسی محاکم ایران انجام خواهد شد؛ تنها مقررات مربوط به نحوه تقسیم ارث و میزان سهام وراث برابر دین خودتان و بر اساس قواعد و مقررات آن که از سوی مقامات مسئول مشخص و به دادگاه اعلام می‌شود، اعمال خواهد شد. بنابراین برادر شما منعی در این خصوص ندارد و چنانچه شما به دلیل تعلق خاطر به خانه مادری اصرار به نفروختن ملک مذکور دارید، می‌توانید با خرید قدرالسهم برادر خود به میزانی که از آن خانه به ارث می‌برد، بهای آن را به نرخ روز که توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین و اعلام می‌شود به وی پرداخته و به مقصود خود مبنی بر حفظ خانه و یادگار مادری برسید. هر چند پیشنهاد می‌شود که در صورت امکان، طی یک مذاکره دوستانه با برادر خود قبل از مراجعه وی به دادگاه، به این توافق رسیده و در کمال آرامش این مشکل را حل نمایید.