سیمرغ‌ها روی شانه منتخبان آرام گرفتند

نرگس عاشوری
مسابقه پر سر و صدا و حساس سینمای ایران، شامگاه روز یکشنبه 22 بهمن‌ماه با معرفی برگزیدگان این دوره به نقطه پایان رسید. سی و ششمین جشنواره فیلم فجر همان طور که پیش‌بینی می‌شد، روال منظم، بدون دردسر و حاشیه را پشت سرگذاشت؛ برخلاف دوره گذشته نه از جنجال‌سازی برنامه‌های تلویزیونی خبری بود و نه از هجمه سنگین سینماگران به این رویداد. در نهایت داوری مثل همیشه با پرسش‌ها و تردیدهایی همراه بود که البته برای جشنواره‌ای با گذشته و تاریخچه فیلم فجر عادی است. اختتامیه این دوره از جشنواره اما یک تفاوت ماهوی با دیگر دوره‌ها داشت؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به جای سخنرانی‌های معمول با پیامی از بالاترین مقام اجرایی کشور پشت تریبون قرار گرفت تا صحبت‌های حسن روحانی مبنی بر ایجاد امکان نقد و گفت‌وگو برای گروه‌های مختلف جامعه و تزریق امید با سینما را برای اهالی آن قرائت کند. در متن پیام رئیس جمهوری حسن روحانی با تأکید بر اهمیت فرهنگ آمده است: «ظهور همزمان سه پدیده؛ اینترنت، تلفن‌های همراه هوشمند، شبکه‌های اجتماعی که سودای غلبه بر نظام رسانه‌ای، قلب و روح ساکنان کره خاکی را دارند، دست‌‌اندرکاران سینمای ما را بر آن می‌‌دارد تا به مثابه محتوای فکری و هنری، این ابزار و امکانات را به کمال به خدمت بگیرند و سینمای مقتدرِ ما در این عرصه، ابتکار عمل را در دست خود داشته باشد»
حسن روحانی بر نقد تأکید کرد: «سینما امکان نقد و گفت‌‌و‌گو درباره مسائل و موضوعات مهم را برای گروه‌‌های متنوع جامعه فراهم می‌‌کند و این آغاز هر نوع بهبودی در زندگی و حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ماست. مردم در عمقِ داستان‌‌های سینمایی به دنبال زندگی، هویت، رویاها، رنج‌ها، شادی‌ها و امیدهای خود می‌گردند. شاید این وجهِ سینما، از علل مهم جذابیت‌های مردمی‌‌اش باشد. سینما می‌تواند چنین بستری را برای جست‌وجوی جمعی- با هدفِ کمک به یافتنِ پاسخ‌های مردم ما فراهم کند. سینمایِ ما هرگاه که به ایفای چنین نقش و مسئولیتی نزدیک شده، توانسته به جای تقلید، بر نوآوری‌‌هایش تکیه زَنَد و آوازه‌اش را در جهان منتشر کند. سینمای ما باید حوزه فرهنگی و تمدنیِ خود را مجدداً بشناسد و در عین اینکه همواره «فرهنگ دینی و ملی» و «مسائل ایران» مهم‌ترین محور و موضوعش است، به دنبال کسب سهمی هر چه فزون تر از میدان فرهنگ و هنر دیگر سرزمین‌ها و نیز اقتصادِ جهانیِ صنعت تصویر باشد! برای نیلِ به این منظور، باید امکانات، قابلیت‌ها و ظرفیت‌های ملی و بین‌‌المللی خود را هر روز ارتقا بخشیم.» رئیس جمهوری همچنین در پیامش آورده است: «سینمای ما باید با جذب انبوه جوانان بااستعداد، خوش‌ قریحه و اندیشمند از گستره ایران زمین، ریشه در خاک و سَر بر آسمان سایَد. اشتغالزایی عظیم سینما، توانمندی آن در ایجاد نشاط و امید در جامعه و آموزنده بودن از ویژگی‌های این سینما است. سینمای ما با بیان علمی و هنری مشکلات جامعه و نقد سیاست‌‌ها، رویکردها و عملکرد دولت و مؤسسات تأثیرگذار جامعه، می‌تواند عامل پیشرفت، توسعه و رفع موانع پیش‌روی جامعه باشد. سینما قادر است آرامش روانی به جامعه ببخشد، به حفظ ثبات اجتماعی و التیام گُسست‌ها مرهم باشد، با‌نشاط و نشاط‌ آفرین باشد، قانون و اخلاق را که مؤلفه‌‌های تنظیم‌ کننده روابط اجتماعی هستند، تحکیم بخشد، احساس امنیت، استقلال و اقتدار ملی را تقویت کند، اما خود نیز باید از امنیت و آرامش خاطر درونی برخوردار باشد و جهان را عرصه پرواز خود بداند. من سینما را بخش مهمی از راه‌حل‌های مسائل و مشکلات امروز و فردای ایران و جوانان عزیزمان می‌دانم و نه مشکل!»
این مراسم ساعت 19 با اجرای رضا رشیدپور در سالن همایش‌های برج میلاد آغاز شد. مجری برنامه در صحبت‌های آغازین با اشاره به حضور اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری در مراسم اختتامیه و همچنین سید عباس  صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اعلام این مطلب که قبل از حضور روی سن تکلیف روبوسی او را مشخص کنند تا به تعبیر خودش ضایع نشود، از قول وزیر ارشاد گفت که «آقای صالحی می‌گوید فقط با من دست بدهید.»
اما پیش از قرائت پیام رئیس جمهوری، ابراهیم داروغه‌زاده دبیر این دوره از جشنواره در صحبت‌هایی کوتاه از مدافعان حریم انقلاب اسلامی از دیروز تا امروز گفت و از حضار خواست به پاس حماسه‌آفرینی‌های این عزیزان بایستند و دلاوران ایران زمین را تشویق کنند. محمدمهدی حیدریان، معاون وزیر و رئیس سازمان سینمایی دیگر سخنران این مراسم بود که صحبت‌های طولانی او با تشویق حاضران در مراسم که عمدتاً از علاقه‌مندان سینما بودند تا اهالی سینما همراه شد. او در صحبت‌هایش بر ایجاد فضای امید و امیدواری در جامعه و نسل جوان گفت و در پایان از سینماگران خواست که این فرموده رهبری معظم انقلاب را ره توشه خود سازند: «کلید پیشرفت کشور به میزان زیادی دست سینماگران است.»
در ادامه مراسم با آرزوی سلامتی مجری برنامه برای جمشید مشایخی پیگیری شد. نمایش تصویر پژمان جمشیدی در بین صحبت‌های او با تشویق حاضران همراه بود و رشیدپور گفت پژمان تو جایزه‌ا‌ت را همین حالا گرفتی!
با معرفی سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه و با حضور داوران روی صحنه بخش اهدای سیمرغ سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر آغاز شد. برندگان با حضور روی سن از عوامل و همکارا‌ن‌شان تقدیر کردند. کارن همایون‌فر، برنده سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن  از ابراهیم حاتمی‌کیا بابت همکاری‌هایی که همیشه برای او جایزه به همراه دارد تشکر کرد و گفت: «این جایزه متعلق به ابراهیم حاتمی‌کیاست و کسانی که جانشان را می‌دهند که ما اینجا جشن برگزار کنیم.» هومن سیدی، برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه هنر و تجربه برای فیلم «مغزهای کوچک زنگ‌زده» از وجود چنین جایزه‌ای ابراز شگفتی کرد و به تعبیر خودش با کلیشه‌ای ترین جمله‌ای که وجود دارد احساساتش را بیان کرد: «بارها شنیده‌اید، می‌گویند که من جایزه‌ام را از مردم گرفتم، من هم همین را می‌گویم.»
در بخشی از مراسم خانواده شهید معز غلامی شهید مدافع حرم برای اهدای یک جایزه متفاوت روی سن آمدند. حاضران در اختتامیه ایستاده این خانواده شهید را تشویق کردند. در این بخش مرتضی شعبانی تهیه‌کننده «زنانی با گوشواره‌های باروتی» به همراه «نورالحلی» خبرنگار عراقی روی سن آمدند و لوح تقدیر را از دستان دبیر جشنواره و مادر شهید معز غلامی گرفتند. اجرای قطعات موسیقایی توسط سالار عقیلی بخش بعدی مراسم اختتامیه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر بود. با پایان این بخش رضا رشیدپور پیشاپیش آمادگی این اتفاق را داد که قرار است در برخی از بخش‌های باقی مانده، دو سیمرغ اهدا شود. سحر دولتشاهی که برای دومین بار سیمرغ بهترین بازیگر مکمل زن را دریافت کرد، به کاندیدا شدن 5 بازیگر فیلم «عرق سرد» اشاره کرد و با تقدیر از کارگردان این فیلم و مصطفی کیایی (کارگردان «چهاراه استانبول») اظهار امیدواری کرد جشنواره فجر جشنواره واقعی سینمای ایران باشد و محل تجدید دیدار هنرمندان با هم و اینکه دلخوری‌ها کمتر باشد. بازی متفاوت و سخت سارا بهرامی در «دارکوب» بالاخره این بازیگر را به سیمرغ بلورین رساند. برای جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن رقابت نزدیکی میان بهرامی و باران کوثری در جریان بود و خیلی‌ها بهترین و درست‌ترین انتخاب هیأت داوران را اعطای این جایزه عنوان کردند. نامزدهای پرشمار بهترین بازیگر نقش اول مرد، هیأت داوران را مجاب به اهدای دو جایزه کرد: دیپلم افتخار به امین حیایی برای بازی در «شعله‌ور» و امیر جدیدی اولین جایزه‌اش را برای «عرق سرد» و «تنگه ابوقریب» دریافت کرد. کامبوزیا پرتوی که برای دومین سال پیاپی بعد از «فراری»، جایزه بهترین فیلمنامه را برای «کامیون» دریافت کرد، از اینکه داوران بازی سعید آقاخانی را ندیده‌اند، انتقاد کرد و با دعوت آقاخانی روی صحنه، سیمرغ خود را به او اهدا کرد.
اما سعید آقاخانی گفت که امسال آنقدر بازی‌ها خوب بوده که انتخاب را برای هیأت داوران سخت کرده است. هومن سیدی هم که برنده دوم سیمرغ بهترین فیلمنامه برای «مغزهای کوچک زنگ‌زده» بود، از نوید محمدزاده و فرهاد اصلانی تشکر کرد و با این عبارات به جایزه نگرفتن بازیگران نامزد شده فیلمش کنایه زد: «داشتم شک می‌کردم که جشنواره را اشتباه آمده‌ام!» بخش بهترین کارگردانی، هم مثل بخش بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر نقش اول مرد، دو سیمرغ داشت یکی برای ابراهیم حاتمی‌کیا (به وقت شام) و دیگری بهرام توکلی (تنگه ابوقریب). ابراهیم حاتمی‌کیا پس از دریافت جایزه اعلام کرد که یک فیلمساز وابسته است و افتخار می‌کند که برای شهدای حرم فیلم ساخته است او صحبت‌هایش را با گلایه از مدیران تلویزیون ادامه داد: «اعتراض می‌کنم به تلویزیون که وقتی می‌خواهد فیلم‌های بنده را پخش کند، 40-30 بار تکرار می‌کنند. ولی وقتی قرار است از این فیلم‌ها دفاع کنند، می‌شوند اپوزیسیون. من از دست تلویزیون به خدا پناه می‌برم. اف بر فردی که به «به وقت شام»، گفت کمدی.» رشیدپور هم که مجری برنامه مخاطب این کارگردان بود، گفت که از حاتمی‌کیا برای حضور در «هفت» دعوت کرده اما او قبول نکرده است.
اسامی برندگان سیمرغ سی و ششمین جشنواره فیلم فجر
بهترین فیلم از نگاه تماشاگران: مغزهای کوچک زنگ‌زده/ بهترین فیلم از نگاه ملی: سرو زیر آب/ بهترین فیلم: تنگه ابوقریب/ بهترین کارگردانی: ابراهیم حاتمی کیا (به وقت شام) و بهرام توکلی (تنگه ابوقریب)/ جایزه ویژه هیأت داوران: بمب؛ یک عاشقانه/ بهترین فیلمنامه: کامیون (کامبوزیا پرتوی) و هومن سیدی (مغزهای کوچک زنگ زده)/ بهترین بازیگر نقش اول مرد: سیمرغ بلورین: امیر جدیدی (عرق سرد و تنگه ابوقریب)، دیپلم افتخار امین حیایی (شعله‌ور)/ بهترین بازیگر نقش اول زن: سارا بهرامی (دارکوب)/ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد: جمشید هاشم‌پور (دارکوب)/ بهترین بازیگر نقش مکمل زن: سحر دولتشاهی (عرق سرد-چهارراه استانبول)/ بهترین فیلم اول: خجالت نکش/ بهترین فیلم هنر و تجربه: مغزهای کوچک زنگ زده/ بهترین فیلمبرداری: علیرضا زرین‌دست (سرو زیر آب)/ بهترین تدوین: بهرام دهقانی و محمد نجاریان (عرق سرد)/ بهترین موسیقی متن: کارن همایونفر (به وقت شام)/ بهترین صدابرداری: رشید دانشمند (تنگه ابوقریب)/ بهترین صداگذاری: علیرضا علویان (به وقت شام- مغزهای کوچک زنگ‌زده)/ بهترین طراحی لباس: سارا خالدی زاده (بمب؛ یک عاشقانه)/ بهترین طراحی صحنه: عباس بلوندی (سرو زیر آب)/ بهترین چهره‌پردازی: سعید ملکان (تنگه ابوقریب)/ بهترین جلوه‌های ویژه میدانی: محسن روزبهانی (تنگه ابوقریب)/ بهترین جلوه‌های ویژه بصری: فرید ناظر/ فصیحی (چهارراه استانبول)/ بهترین فیلم کوتاه: حیوان (بهمن و بهرام ارک)